Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

100 Patxi Salaberri Zaratiegi
Dirassarrek (1995: 72) eta Larrek (2001: 13, 109) ere badakarte Mañaña; hondarrekoak
Mariena edo Mañaña izeneko izeba aipa tzen du. Beskoi tzen Mañeñe
Duhau eta Mañeñe Olha tz bizi izan ziren (Bes., Duhau, 2003: 406). Lafittek
dioenez (1987 [1944]: 149), Manana aldaerak balio handigarria du; cf. Ttotte →
Tote, Mattin → Patin (ibid.). Larzabalek ere badakar Manana izena (1991: 261).
Cf. Maiana.
– Martin → Martiñ: Martiñ (Uztapide, 1976: 335).
– Migel Joakin → Miel Joakiñ: Miel Joakiñ (Lei., Peru., 1996: 93, 158).
– Monika → Moñi: Moñi (Arb.).
– Noel → Ñoel: Ñoel Mendy “Mentaberria” (Bes., Duhau, 2003: 406).
– Saturdina → Xaturdiñe: Xaturdiñe (Lei., Peru., 1996: 166).
Zubirik, gainera, Moñiño, Mañiño darabil tza (1990: 236, 341).
E txe izenetan ere aurki tzen dugu sudurkariaren palataliza tzea: Martiñabarro
(O tsagabiko e txea, Camino, 1997: 105), Mariamañuela (Zarai tzu,
Mi tx., 1967: 167), Borda de Mañueliko (Burgi, NTEM-XIV, 37); Pelomartiño,
Pellomartiño Luzaideko e txea zen 1886an (ikus Sat., 1961: 217 eta 1965-
1966: 30).
7.1.5. Izen ttipiak sor tzeko beste bide bat: dardarkariaren busti tzea
([r], [r ], [R] > [λ])
Erronkarieran dardarkaritik ateratako alboko palatal ba tzuk kausi tzen
ditugu, erabat finkaturik irudi duenez, ho ts, oinarriko forma bihurturik: «Iriko
gizon guziuetarik eztud baizik laur zarrago; lauretarik bata dago u tsitruk; eta
berze irurak daude txo txatiar ellotruk xain-xaina» (Irigoien, 1957: 121; ‘eroturik’
alegia, e tzana nirea da).
Ki txuak eragindako Peruko alderdi bateko gaztelanian (E. Tovar,
1942) ohikoa da kon tsonante ba tzuk palataliza tzea, [r] > [λ] adibidez: Laura →
Laurita → Llita. Polgek (1983: 120) dio esperantoz ere hipokoristikoak egiteko
palatalak ibil tzen direla, baina ematen duen adibide bakarrean dardarkaria sudurkari
palatal bihur tzen da, ez alboko palatal: Mario → Maño (Mánjo).
Bizirik dauden hipokoristikoak hauek dira:
– Andres Mari → Apalli: Apálli (Ea.).
– Maria, Mari, Mariato, Mariko → Malli, Malliato, Malliko: Mallico
de Narbart (Maria de Narbart-en ama, Narbarte, 1530, Eo.p., 1, 105), Malli
de Larrazpe (Larrazpe, Ul., 1549, Urri tzola, 2006: 123), «mjn (Martin) de musquiz
e malli su muger» (Lar., 1552, At.p., 1, 54), «Maria de drendiayn dco. Mallia-