Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

7. Hipokoristikoak gure
hizkun tzan egiteko izan
diren eta diren bideak
Euskaraz hipokoristikoak egiteko hiru sistema desberdin daude, eta
hiru horien uztarduratik ateratako laugarren bat ere bai:
a) Bustidura: Ana → Aña, Domeka → Txomeka, Izaskun → Ixaxkun,
Katalin → Txatalin; Migel, Mikel, Mikele → Mi txel, Mi txele…
b) A tzizkien erabilera: Juan → Ju a n t x o, Martie → Martieko, Mi t x e l →
Mi txelot, Peru → Peruski…
c) Izen labur tzea. Hau ez da, bakarrik, biziki ezaguna euskaraz: Ladislao
→ Ládis (Baraibar), baina Estanis(lao) → Ixtánìx (Goi.), Saturnino
→ Xátur (Aran tza). Apokopea ez ezik aferesia ere izan daiteke:
Anastasito → Tasíto (Les.), Jwángoxitò → Xítò (Goi.), edo biak
batean: Hipolito → Póli (Amaiur). Hi tz barreneko soinu bat edo
gehiago ere lekutu daitezke: Fran tziska → Praiska (Peru Abarka),
Jose Fermin → Jóxe:ermìn, Jose Joakin → Jóxeakìn (Lei.), Juana Mari
→ Mamái (Aniz).
Satrustegik konta tzen duen bezala (2001: 15), Urdiainen Fina t xo izena
hogeita hamaseiko gerlaren aurretik ugariak ziren –ina-rekin
bukatutako edozein izenen laburdura izan zitekeen, Agustina, Catalina,
Florentina-rena edo gero etorri ziren Agripina, Avelina, Carolina,
Crispina, Cristina, Delfina, Faustina, Josefina, Justina, Marina, Rosalina,
Sabina, Senorina, Serafina eta Valentina-rena, besteak beste.
d) Aurreko horietako biren arteko uztardura. Gaztelanian ere, Baezek
gogorarazten digunez (2002: 242), palatalizazioa eta izenaren
labur tzea batean azal tzen dira: Antonio → Toño, Cecilia → Chechi,