Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia
Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia
Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
272 Patxi Salaberri Zaratiegi<br />
Bakarne → *Bakar → Bakar txo, Estibali(t)z → Esti → E st i t x u . Gainera, gaztelaniaz<br />
bezala, forma palatalizatuei a tzizki txikigarria a txiki dakieke: Rosario →<br />
Txaro → Txarito (egun), eta irudi du an tzina ere hola zela: Garzeo, Garzo →<br />
Gar txo → Gar txiko, Lope → Txope → Txopillo, baina honelakoetan bilakaera<br />
Rosarito → Txarito eta Lopiko, Lopillo → Txopiko, Txopillo izan dela ere kontu<br />
egin daiteke. Arazoa da Gar txiko-ren kasuan *Garziko ez dudala opatu, eta Txopiko,<br />
Txopillo-rekin batean Txopin, Txopino ere ageri direla, baina ez *Lopin,<br />
*Lopino, dakidanez, eta, beraz, bi kasu hauetan segurik errazena bilakaera Gartxo<br />
→ Gar txiko eta Txope → Txopiko, Txopillo, Txopino izan dela pen tsa tzea da.<br />
Bestalde, a tzizkidun aldaerak aferesiz labur tzea ezaguna da orain: Anjeliko<br />
→ Iko, Ildefon txito → A t x it o, Juangoxito → Xito…, Inaxio edo Iñaxio →<br />
Axio egiten den era berean. Ez dirudi jokamolde hau denboran egun bezain<br />
arrunta zela.<br />
8.11. Hipokoristiko berrekailuak ugariagoak izan dira txikigarri<br />
berrekailuak baino<br />
Puntu honetan nabarmendu nahi dut beste hizkun tza ba tzuetan agitzen<br />
den bezala (errusierarako ikus Stankiewicz, 1957: 207), gurean ere aise<br />
ugariagoak izan direla a tzizki hipokoristikoak txikigarriak baino. Gaur egun,<br />
ordea, franko urritu da izen <strong>ttipiak</strong> egiteko erabil tzen den berrekailu kopurua,<br />
eta ez dirudi holako alde handirik dagoenik batetik bestera. Bi sailen arteko<br />
harremanak uki tzen saiatu naiz, baina, nolanahi ere, bada oraino arlo honetan<br />
zer aztertu eta non sakondu.<br />
8.12. <strong>Izen</strong> <strong>ttipiak</strong> ez dira, dakidala, gai tzesgarriak izan <strong>euskaraz</strong><br />
Irudi du gure hizkun tzan ez dela eta ez dela izan, errusieraz agi tzen<br />
denaz bestera (ikus Stankiewicz 1957: 207), balio gai tzesgarririk duen edo zuen<br />
a tzizki hipokoristikorik, ez eta ere ho ts sinbolismoko bestelako baliabiderik.<br />
Txarrespenetik hurranenik den prozedura, menturaz, bizkarkari afrikatu nahiz<br />
igurzkariaren bitartez adierazten dena dateke (Feliz, Jabier tzo, Jezuz edo K e t z u),<br />
baina honetan ere, eskuarki, ez da gu txiespenik bidera tzen, kasu zenbaitetan<br />
(Zaton) duda egin badaiteke ere.<br />
8.13. Euskararen hipokoristiko sistema ez da bi txia munduan<br />
«Munduan» erratea ani tz erratea da, hizkun tzak ugariak direlako eta<br />
nire ezagu tza biziro murri tza, baina orain arte ikusi dugun moduan, izen <strong>ttipiak</strong>
Change language