Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 61
bilakaera arrunta izan da, izan ere, e txe izenetan). Ikus, bestalde, gorago Ana →
Txana-z hi tz egitean erran dudana.
– Jofre → Txofre: Choffre (Beraskoain, 1366, LPN, 523; egia erran,
agertu Choffie ager tzen da, baina badirudi gaizki irakurri dela), Pero Chofre
de Arismendi (Eibar, 1409, Elor tza, 2000, 1, 9. or.), Chofre (Deba, Del Valle,
1934: 193). Tarteko pausua *Xofre-ren moduko bat izanen zen, apika.
– Juanperi([t]z) → Txaperi (ikus Juanperi txe eta Txaperiko): Chaperi
de Axpe (Ispaster, 1469; Enríquez et al., 1992: 240), «Martin de Muxica, çapatero
[…] Chaperi, su criado» (Bilbo, 1470, Enríquez et al., 1996b, 141. or.), «Chaperi,
fijo de Juan Perez de Arexmendi» (Mark., 1471, Enríquez, 1989, 4), Chaperi de
Vega (Markina – Amallobieta, 1512, Enríquez, 1989, 43).
– Ju a nt x o, Ju a nt x u → Tx a t x o, Tx a t x u(a) (cf. «Joan de Çumeta, dicho
Chachuluçe e Maria su muger, e Joango su fijo, dicho Chachucho», Ziz.-Ad.,
1470, Le. & Ta., 1996, 18, 62. or.): Chachu Arrona (Deba, 1436, Her. & Bar.,
2006, 34, 118. or.), Chachu de Arança (ibid., 120. or.), Chachu de Errmua (sic)
(ibid., 121. or.), Chachu Corrillo (1453, ibid., 46, 154. or.), Chachu de Eleyçabuno
(Ziz.-Ad., 1470, Le. & Ta., 1996, 18, 60. or.), Chachu de Ansotegui (Mark.,
1471, Enríquez, 1989, 4), «Peru Chachu, carpentero» (Oiar.al., 1478, C. & C.
& G., 1997, 69, 56. or.), Chachu Andia (Legazpiko ibarra, 1483, Aierbe, 1993,
34, 121. or.), «Chacho de Erlaete e Johan de Erlaete» (Deba, 1483, Bar. & Her.,
2006, 2, 5. or.), «Chachu Çuri […] e Chachu fijo de Johan Peres de Basabil […]
e Chachua fijo de Domingo de Arriola» (ibid., 6. or.), «Chachu fijo de Peruco de
Mendaro […] e Chachu Gorioso el çapatero de Oliden […] e Chachu de Vçarraga
[…] e Chachu de la Rementeria» (Deba – I tziar, ibid., 10. or.), Chachu Ochoco,
Chachu Arança (Deba, ibid., 102, 123. or. eta 104, 124. or.), Chachu de Meabe
(Mark., 1500, Enríquez, 1989, 32), Chachu de Ayara (1506rako hila zegoen,
Ber., Lema, 2007, 48, 328. or.), Chachu de Çabala (Zior tza, 1508, Enr. &
Sar., 1989, 21, 22, 218 eta 233. or.), Chachu (Lekeitio, 1511, Enríquez et al.,
1997, 212). Irigoienek (1995d: 75) Oñatiko Txa txukoa baserri izena aipa tzen
du eta dio Txa txu hipokoristikoa daramala, baina ez du lekukotasun historikorik
bil tzen, eta ez du zehazten zein izeni dagokiokeen. Aranon Chachuenea
oikonimoa zegoen 1726an, i txuraz egungo I t x á t x ò bera, hau txoil segurua ez
bada ere.
– Jurdana → Txurdana: Churdana (Del Valle, 1934: 179). Xurdanaren
moduko baten bitarteko tza egonen zen beharbada. Cf. Donamariako Churdarena
oikonimoa (1726).
– Katalin → Ka txalin, Txatalin: Chatalin (Ber., 1547; Del Valle,
1933: 179). Txatalin honen Txetalin aldaera bide dago Azpirozko 1726ko Chetalinena
oikonimoaren oinarrian; cf. Martin-en hipokoristikoa den Txartin-en
Txertin aldaera. Oronozen 1727an Cachalinena e txea ageri da, Ka txalínja bihurtua
orain; Ka txalíneko bórda ere bada herri honetan. Legasan, urte berean, oinarrian
Ka txalin bide duen Cachalillena (sic, Cachaliñena-tik segur aski) oikonimoa
azal tzen da.