Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

182 Patxi Salaberri Zaratiegi
Bueno, Perusque Rodero, Perusque de Aguirre Goyria (Oñ., 1489, Zu., 1994, 34, 250,
253, 258, 266 eta 267. or.), Perusque de Anguioçar (Elgeta, 1493, Elor tza, 2000, 2,
10. or.), «Perusque de Lequeitio e Perusqui de Roxey e Perusqui de Maturana» (Aramaio,
1499; Bazán & Martín, 1999: 34), «Perusqui fijo de Jauncerucoa» (Jai tz, 1519,
J.p., 5), Perusqui de Herquiaga (Ispaster, 1520, Enríquez et al., 1992b, 267, 893. or.),
Perusquj de eztenoz (Esteno tz, 1521, J.p., 5), Perusquj de elicaberria (Ibero, 1521,
ibid.), Perusqui vazterrecoa (E txabarri Allin, 1545, Li.p., 2), Perusqui de herbiti (Erbiti,
1587, HA.p., 5), Perusqui de arguiñarena (Eu., 1609, Ih.p. 1).
– Petruske (Petru, Petro): Petrusque de Aguirre (Oñ., 1502, Zu., 1999:
70). Hau *Petruski-ren tankerako batetik atera dateke, erdarak eragindako –i >
-e ireki tzearen ondorioz. Cf. Peruski (normalean) / Peruske (zenbait aldiz) edo,
datua Oñatikoa baita, Oñati / Oñate.
Irigoienek (1995: 18) Donemiliagako Beliski bil tzen du eta dio hau,
segur aski, latineko Belli(us)-etik atera datekeela, a tzizkia betiere –ski delarik.
Díez Melconek (1957: 45) bil tzen duen 955eko Belisco ere aipa tzen du bizkaitar
iker tzaileak.
7.2.68. -skito ( < -ski + -to)
– Peruskito (Peru): Perusquito de Xuarbe (Eu., 1549, At.p., 1, 82 =
Perusquicho de Xuarbe). Hau Peruski + -to ere uler daiteke, Perusquicho aldaera
Peruski + - txo uler daitekeen era berean. Asti tzen segur aski ai tzineko Peruskitorena
batetik atera den Perusquiterena e txe izena azal tzen da 1726an.
7.2.69. -ski txo (< -ski + - txo)
– Peruski txo (Peru): «Perusquicho de Xuarbe pollero vezino de Xuarbe»
(Suarbe, 1547, At.p., 1, 72 = «Perusquito de Xuarbe pollero», Eu., 1551, At.p., 1,
77). Bi aldaeron azpian menturaz Peruskitto dukegu.
7.2.70. -sko, -xko (< -s, -(t)x + -ko) (gizonena, baina ez beti), -ska, -xka (< -s,
-(t)x + -ka) (emaztekiena)
Schuchardtek (1908: 67) –ska, -xka, -sko, -xko a tzizki txikigarria aipatzen
du eta erraten oinarrian batu diren beste bi a tzizki txikigarri daudela: -to
(neskato) > -tto > - txo lehenbizikoa, agian Akitaniako Anderexo per tsona izenean
dagoena, eta –ko (neskako ‘kleines Mädchen’ hi tzean dagoena) bigarrena, - t x
–k-ren ai tzinean –x- bilaka tzen baita. Rohlfsek (1951: 524) etorki iluneko aragoierako
–usco gai tzespeneko a tzizkia aipa tzen du (feusco, tontusco...), baina ez
dakit gure honekin zerikusirik ba ote duen.