Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

60 Patxi Salaberri Zaratiegi
ongi gorde tzen den hi tz zaharretan (ardi, erdi, urde…). Nolanahi ere, Cherron de
Çubiate ere bada Eskoria tzan (1497, Le. & C. & La., 19, 219. or.); irakurketa
ustelaren fruitua ere izan liteke, alabaina. Cf. Txerran (< Ferran).
– Furtin, Urtin → Txurtin (cf. Txurdin): «Churtin, fijo de Martin
capero» (Oñati, 1489, Zu., 1994, 34, 264. or.), Churtin de Junguitu (Oreitia,
1510, Lema, 2007b, 59, 208. or.).
– Gabon (Gabon, em., Oñ., 1489, Ugarte, 1973: 369; Maria Gavon,
Aramaio, 1499, Bazán & Martín, 1999: 21; Juan Gabon, Elorrio, 1501, Hidalgo
et al., 23; Gavon de Jahuregui, gi., i txuraz, Oñ., 1514, Zu., 1999: 163) → Txabon:
Chabon (Ber., 1547; Del Valle, 1933: 179).
– Garze(a), Garzia, Garzo… → G a r t xe a , G a r t x i a , G a r t xo, Gartxot,
G a rt xot e , G at xot (cf. Martin → Ma t x in): «Garchot, clamado Alaranda»
(Lea txe, 1366, LPN, 454), Garchea, Gachot, Garchot d’Uhart (Uharte Garazi,
1378, Goih., 1966: 166), Garcho lucea (Azan tza, 1517, J.p., 5), Garcho goya
(Munarri tz, 1517, J.p., 5), Garchote (Gazola tz, 1549, Li.p., 2), Garchot (Hiriberri
Arakil, 1563, HA.p., 2). Cf., gainera, Martin Garchoa (Zeg., 1504, Po., 2001, 35,
115. or.).
– Garzio (Garcio Periz, Lizasoain, 1366, LPN, 520) → G a r t x io: Garchio
(Lekeitio, 1510/1556, Enríquez et al., 1993, 95. or. Cf. Garçi de Çarandona,
ibid., 105. or.).
– Garzo (Garzo de Biota, Aragoi, 1212, Goñi, 492) → G a r t xo. Hiriberri
Arakilgo Garcho-n (1572, HA.p., 4), Ibiriku Eguesibarko (1649, Ue.p., 40)
eta Azpirozko (1726) Garchorena oikonimoetan dago.
– Gorgorio → Txorgori: Chorgori (NVP, 422). Cf. Peru Abarka-ko
pasarteño hau (113. or.): «M.J. –Ze izen emoten deu tsazu? Zer da Ioanis? / P.
–Ioanis esaten deu tsee pran tzes euskaldunak Juan edo Juaniko esaten deutsagunari,
zelan Petri Pedrori, ta Estebe Estebani. Kipu tzari esan deu tsat Txorgori
Gregorio esateko».
– Grazia → Txaxi: Chaxi de Aranaztegui (Andoain, 1475, Le. & Ta.,
1996, 19, 65. or.), Chaxi de Mendibelcua (Mutriku, 1504, Fdez. & Mont. & He.,
2007, 57, 128), Chaxi (Ber., 1547; Del Valle, 1933: 179-180 = Doña Gracia).
E txalarko Xaxinea oikonimoan haren aldaera zatekeen Xaxi genuela dirudi.
– Jaime → *Xaime → Txaime: Chaime (Utergako e txea, 1854, Legarda,
1976: 437). Ez da erabat segurua.
– Joan(a), Joango, Joaneto, Joana → Txoan(a) (Choan, NVP, 416),
Txango, Tx a n t xo (S a n t x o -tik ere atera zitekeen. Ikus Del Valle, 1934: 192-193.
Irigoienek [1995d: 74] Irungo Txan txotenea oikonimoa azter tzean «Chancho corresponde
nítidamente a una forma hipocorística del nombre de persona Sancho»
dio), Txoaneto. Irigoienek (1995d: 74) Oñatiko Txuanena baserri izenean dagoen
Txuan aldaera aipa tzen du; abiapuntuaren eta abiaburuaren artean X-dun
formak izan dirateke, apika. Ikus beherago. Arrui tzen 1726an Choanenea oikonimoa
ageri da, menturaz ai tzineko *Choanarena baten ondorengoa dena (Arotzarena
→ Aro tzenea, Martinarena → Martinenea, Zurginarena → Zurginenea