Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 29
bigarrena faringekaria bada hipokoristikoa hirugarrenaren gain era tzen da:
Muħammed → Mumu (*ħuħu), Muhannad → Nunu (*Huhu, *Mumu). Hortaz,
goitiago ikusi eredua honela birformulatu behar da Davisen eta Zawaydehen
arabera: «Take the first root consonant of the full name that is not glide or guttural,
put [u] after it and reduplicate the sequence».
Iker tzaile berak, ondoko lan batean (2001), berriz ere Jordaniako Amman
hiriburuko arabierako hipokoristikoez min tzo dira eta azal tzen hizkun tza
horren beste dialektoetan ere an tzeko zerbait dagoela. Beraz, haren inguruan
egin zehaztapenek arabiera orokorrarendako ere balio dute. Autoreok diotenez,
izen osoaren kon tsonanteen silaba egituraren ezaugarriek (haste edo «onset»
den, koda, geminatua…) ez dute garran tzirik; axola duena kon tsonante horiek
hizki (aurrizki, artizki…) batekoak, epentetikoak ala errokoak diren ikustea da,
lehen biak (hizkikoak eta epentetikoak) ez baitira ager tzen hipokoristikoan. Argibidez,
ħaamed oinarrizkoak eta muħammed aurrizkidunak hipokoristiko bera
dute, ħammuud. Kontua, beraz, ez da fonologikoa, morfologikoa baizik, hi tz
erakun tzaren barrukoa, erroaren kon tsonanteekin zerikusia duena: «Thus, taken
together, the data […] provide compelling evidence that hypocoristic formation
in Arabic crucially references the consonantal root, distinguishing root consonan
ts from affixal and epenthetic consonan ts» (ibid., 516). Erroko kon tsonante
horiek, zehaztu beharra dago, izen osoan ager tzen direnak dira.
4.10. Nootka edo nuuchahnulth
Kanadako nootka edo nuuchahnulth hizkun tzarako Stonhamek (1991,
2004: 196) ematen duen erregela hau da: «Moztu izena bigarren bokalaren aitzinean,
eta geldi tzen den bokala erdiko bihurtu, aurreko edo a tzeko, jatorrizko
bokalaren biribiltasunaren arabera. Orobat, bokala luzatu, luzea ez bada, eta -?is
a tzizkia gehitu» (2). Beraz, ikusten den moduan, hipokoristikoak beti laburturik
daude, oinarriko izenaren aldean; bokala sistema fonologikoan hizkera adierazkorrean
eta maileguetan baizik ageri ez den bokal erdikoa da, luzatua (e: edo
o:). Honi guztiari aipatutako a tzizkia eransten zaio beti: Hapu:λ → He:p?is, Sapir
(hizkun tzalari handiaren deitura) → Se:p?is, e.a. Morfema mugek, bestalde,
ez dute prozedura oztopa tzen. Aipatutako arauak, dena dela, ez ditu kasu guztiak
azal tzen, eta, azken buruan, hipokoristiko plantilla edo «template»-a
irudika tzen du. Honela dio Stonhamek, silaba egituraren marrazkia sartu eta
ondoan (2004: 199):
«What this template represen ts is a maximal syllable, containing an onset, a
partially-specified nucleus, and a coda containing as many consonan ts as
(2) ? herskari glotala da (Eun-Sook Kim, 1999: 126).