Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 45
Zernahi dela, gizon izenetan ere aurki tzen ditugu zenbait –i bukaeran,
baina bakanka, eta gizonenak bakarrenak direnen kasuetan: Andres Mari →
Apalli (Ea.), Nar tziso → Nar txi (Ná r t x ì , Lei.), Patrizio → Patri (2) (Pátrì, Lei.),
Santiago → Xanti (Xánti, Xántì, leku frankotan; ikus beherago), Tomas → Tomi
(Tómi, Ara.), Xabier → Xabi, Txabi (Xábi, Xábì, Txábi, ani tz tokitan)…, gehienetan,
ikus daitekeen gisan, gaztelaniaz egiten den bezala. Ez dut uste bi hizkuntzotan
arruntak diren -i-dun hipokoristiko horiek, Boyd-Bowmanek (1955: 363,
1960: 148) eta Van Wijkek (1964: 311-312) nahi duten bezala, ingeleseko edo
fran tseseko alderei jarraiki tzearen ondorio diren.
Beste hizkun tza ba tzuetan ere, artetik errateko, bada hipokoristikoak
–i-z egiteko joera. Gaztelanian ani tz dira –i bukaera dutenak, gizonenak (Antonio
→ Toñi, Basilio → Basi, Cándido → Candi, Casimiro → Casi, Juan → (Juanito)
→ Juani…) nahiz emaztekienak (Maria → Mari, Natividad → Nati, Pilar
→ Pili, Purificación → Puri, Trinidad → Trini…). Honen etorkia –ita, -ito bezalako
a tzizkien Rückbildung-ean eta honen ondoko analogian bilatu beharra
da, dirudienez (ikus Stratmann, 1935: 29-30); barnean bokal palatala duten izen
laburtuek ere lagundu dukete, nire irudiko. Morerak (1991: 207-208) Kanarietan
hi tz bukaeran –i bokala duten hipokoristiko femenino anglosaxoiak hedatzen
ari direla dio, oraindainoko –a-dunen kaltean, eta gizonkienetan ere (Edy,
Fredy, Jimy, Tony…) eremua irabazten ari direla.
Ingelesean ere badira –i-dun hipokoristiko femenino eta maskulinoak:
Abigail → Abbie, Abby; Adam → Addie, Addy; Adrian → Ade, Adie,
Agnes → Aggie, Nessy, Nessie; Alban → Albie eta Alby, Carla → Carly, Carlie;
Catherine → Cathy, Cynthia → Cindy, Diana → Di, James → Jimmy edo Jimmie,
John → Johnnie, Johnny; Laurence → Larry, Margaret → Peggie, Peggy;
Pearl → Perlie, Perly; Patricia → Pattie, Patty; Rebecca → Becky, Robert →
Bobby, Sarah → Sally, Stephanie → Steffie, Susan → Susie, Theodore → Teddy…
(Allen, 1983: 310; Short, 1983; Seeman, 1985: 241; Macleod & Freedman,
1995; Zai tzow, Skipper & Bryant, 1997: 84, 92-93, 97-97; Nelson, 2002: 322).
Bistan da, beraz, Seung-Hoon Shinek (2003: 420) dioena («one type of English
hypocoristics is formed by truncating a name and adding the affix /i/
which is spelled as –y, -ie or –ey») egia dela. Xhoseran ibil tzen diren –i bukaerako
izen ttipiak afrikaansak eta ingelesak eragindakoak dira, Neethlingen
arabera (ikus laugarren atala).
Alemanez ere badira honelakoak, ikusi dugun bezala: Claudia →
Claudi, Dietmar → Dieti, Felicitas → Feli, Hans → Hansi, Renate → Reni,
Ute → Uti, Uwe → Uwi, Wolfhart → Wolfi, Wolli edo Wolferli (Naumann,
(2) Ohar Patrizio-tik Patri atera tzen dela (Lei tzan), eta Patrizia-tik, berriz, Patti. Alegia,
bada bi izenok bereizten dituen ezaugarria, horzkariaren palatalizazioa hain zuzen ere.