Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 33
tzen duena’ → Zolie. Kasuren batean afrikaansaren –sie, -si a tzizkia azal tzen da:
Lindiwe → Lindisie, Thobeka → Tobsie.
Hirugarren mul tzoan bukaeran –s edo –sh [š] duten izen laburtuak
sar tzen ditu Neethlingek: Khulile ‘heldua’ → Khush, Loyiso ‘garaipena’ → Loys,
Mashwabada ‘Mashwabada leinukoa’ → Shwabs, Monde ‘pazien tzia’ (gi.) →
Mundas, Ncediswa ‘lagun tza izan duena’ → Ncesh, Nomonde ‘pazien tzia’ (em.)
→ Mondes edo Samonds, Nomthandazo ‘otoizgilea’ → Thandies, Nondyebo ‘ugaritasuna,
oparotasuna’ → Ndyebs, Sabelo ‘oinordekoa’ → Sabs, Thembile ‘konfiantzakoa’
→ Thesh…
Laugarren mul tzoan errepikapenezko izen ttipiak ditugu, ho ts, silaba
baten errepika tzea erakusten dutenak: Lulama ‘o tzana izan’ → Lulu, Nokuzola
‘o tzana’ → Zozo edo Mazozo, Nomvula ‘euria’ → Mvumvu, Nomvuzo ‘ordaina,
saria’ → Vuvu, Sonwabo ‘kontent’ → Soso, Zama ‘saiatu’ → Zam Zam, Zuzani
‘irabazi(a)’ → Zuzu… Neethlingek hau gehi tzen du: «These names again probably
function within a small, intimate and exclusive circle». Gauza bera erran
daitekeela uste dut euskarazko Kaki, Kaku, Lele, Lili, Totu edo Tutu eta bestez.
Ikus errepikapenari eskainitako atalean ematen ditudan lekukotasunak.
Bosgarren mul tzoan («miscellaneous» deri tzanean) besteetan ezin sar
zitezkeen denetariko izen ttipiak daude. Honelakoetan hipokoristikoaren eta
oinarriaren arteko lotura aski lausoturik dago, errepikatutakoa maizkara silaba
batera edo soinu batera murriztu baita.
4.15. Txitunbuka
Malawiko txitunbuka hizkun tzan (Moyo, 2002) neke da, izenek adieradunak
direnez geroztik, izengoitiak lehen izenetarik bereiztea, baina, nolanahi
ere, irudi du aldaera laburtuek bi silaba dituztela, eta ezabaketa hi tzaren hastapenetik
nahiz bukaeratik egin daitekeela:
a) Hasieratik. Gizonkien izenak: Chatonda ‘konkistatu’ → Tonda,
Chingonegone ‘edariagatik edo emakumeengatik nonahi lo egiten
duena’ → Gone, Masuzgo ‘arazoak’ → Suzgo. Emaztekiena: Tafika
‘iri tsi gara’ → Fika.
b) Bukaeratik. Gizonen izenak: Chizaso ‘joan eta i tzuli den haurra,
izpiritua haragitu duena’ → Chiza, Kawerenga ‘irakurri, kontatu’
→ Kawe, Zwangendawa ‘albistea, erran-merrana’ → Zwange.
Emaztekienak: Gomezga ‘konfian tza’ → Gome, Wongani ‘esker
onekoa’ → Wonga.