Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

28 Patxi Salaberri Zaratiegi
2) eta 3). Ondoko bi ereduak C1aC2C1uuC2 eta CúCu dira, eta errepikapenezko
hipokoristikoei dagozkie.
C1aC2C1uuC2 normalki oinarrizko izenak erroan bi kon tsonante dituenean
erabil tzen da, baina hiru kon tsonante dituenean ere bai, baldin eta hirugarrena
soinu irristaria bada: Diima → Damduum(e), Faadya → Fadfuud(e),
Marwa → Marmuur(a), Muusa → Masmuus(e), Riim → Ramruum(e), Ruba →
Rabruub(e), Saami → Samsuum(e), Zaki → Zakzuuk(e)… Erroaren bigarren eta
hirugarren kon tsonantea bera denean ere errepikapenezko hipokoristikoak izaten
dira: Binaan → Banbuun(e), Dalaal → Dalduul(e), Matta → Matmuut(e),
Tamaam → Tamtuum(e), Widaad → Wadwuud(e), Žalaal → Žalžuul(e). Hondarreko
hauek, dena dela, C1aC2C2uuC2 ereduko hipokoristikoak ere izan ditzakete:
Binaan → Bannuun(e), Dalaal → Dalluul(e), Tamaam → Tammuum(e),
Widaad → Wadduud(e), Žalaal → Žalluul(e)… bigarren eta hirugarren kontsonantea
bera izanik bi nahiz hiru kon tsonanteko erro tzat har baitaitezke holakoak.
Kon tsonantearen nolakoa (/n/ sudurkaria edo ubularra izatea, adibidez),
edo soinu segida ([wuu] erraterako) garran tzizkoa da errepikapena edo bestelako
eredua hauta tzeko garaian. Aipatutako kasu horietan errepikapenezko
hipokoristikoak saihesten dira: ħanan → ħannuun(e) (ez *ħanħuun(e)), Rana →
Rannuun(e) (ez *Ranruun(e))… Inoizka errepikapenezko hipokoristikoen oinarrian
hiru erro-kon tsonante dituzten izenak egoten dira, betiere hondarrekoa
ozena delarik: Basma → Basbuus(e), Bušra → Bašbuuš(e), Hadiir → Hadhuud(e),
Lubna → Labluub(e).
Ikusitako errepikapen hipokoristikoekin batean badira, berebat, CúCu
egitura dutenak, ondoko eredu hau jarrai tzen dutenak: «Take the first consonant
of the full name, put [u] after it and reduplicate the sequence». Honek hurrengo
hauen tankerakoak sor tzen ditu: Basma → Bubu, Binaan → Bubu, Dawuud →
Dudu, Fadwa → Fufu, Malaak → Mumu, Samiira → Susu, Saliim → Susu,
Zaki → Zuzu… Lehen soinua irristaria, faringekaria, laringekaria edo ubularra
bada, ordea, ezin da hipokoristikoaren oinarri tzat hartu eta, holakoetan, bigarrena
hobesten da: Hind → Nunu (*Huhu), ħula → Lulu (*ħuħu), Yaasir → Susu
(*Yuyu, *Ruru), Waliid → Lulu (*Wuwu), e.a. Hirugarren kon tsonantea har tzea
ere debeku da, honelakoetan. Egileek ematen duten arrazoia da, batetik, irristariak
eta goiko bokalak elkarren irudiegiak direla, eta, bestetik, zin tzurkariek
(gutturals, ho ts, faringekariek, laringekariek eta ubularrek) hizkun tza semitikoetan,
gertakari frankotan, berdin eta batera joka tzen dutela.
Beste hipokoristiko ereduetan bezala, CúCu hauetan ere errokoa ez
den kon tsonantea ez da izen ttipian agertuko: Mufiida → Fufu (*Mumu), MuS-
Tafa → SuSu (*Mumu). Kasuren batean, lehen kon tsonantea errokoa ez izanik