Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 237
Agirietan aurkitu ditudanak bakanak dira:
– Antolin → Tolin: «Tolin de Vribarri, morador en Vribarri» (Bilbo,
1493, Hid., 1989b, 89, 482. or.).
– Domenjon, Dominjon → Menjon, Minjon: Minjon (Villamayor,
1350, LPN, 361; Menjon d’Etcheyon, Bai., 1465, Goih., 1966: 95).
– Ni k ol a ut xot → K u l a ut xot : Coulau(t)chot (Iglesias, 2000: 265).
7.3.2. Izen trinko tzea eta barne labur tzea
Honi ingelesez condensation erraten zaio, eta alemanez Kontraktion
(Stratmann, 1935: 34-35, Frank, 1975: 518). Beider-ek (2001: 99) «truncation of
internal elemen ts (syncope)» darabil hi tz barneko bokal edo kon tsonanteren baten
ezaba tzea adierazteko, eta Obengek (1997: 48, 2001: 122) truncation edo «utterance
medial truncation» ibil tzen du Ghana eta Boli Kostako Akan hizkun tzan
lekune berean ezabaketa handia gauzatu denean. Adibidez, JEn wura kwesi (‘our
lord’ + ‘igandea’) Jóòsi bilaka tzen da; ikusten den bezala, ezabaketaren ondoren
gelditu diren [j-] eta [-si]-ren artean [o] luze bat sartu da.
Izen trinko tze eta barne labur tzea bestetan ere ezaguna da: Angela →
Anga, Gisela → Gila, Manfred → Manet, Ramona → Rama (alemanez, Naumann,
1976: 16), Marie-Hélène → Marlene, Marie-Thérèse → Marise… (frantsesez,
Seeman, 1983: 241), Maria Luisa → Marisa (espainolez), e.a.
Gurean, zenbait aldiz, irudi luke hipokoristikoa sor tzeko, konposatuetan,
izen bakoi tzetik xati bat hartu dela: Maria Biktoria → Maribi, Maria Lurdes
→ Malu. Hau fun tsean espainolez (María del Carmen → Mari Carmen →
Maica, María Victoria → Mariví) eta fran tsesez (Marie-Bernard → Mabé, Marie-Emilie
→ Mami) ezaguna den hipokoristiko erabidea baizik ez da.
Ez ditut hemen sartu dardarkaria besterik galdu ez duten izen ttipiak:
Andres → Anddex, Bernat → Beñat, Fernan(do) → Feñan..., ez igurzkari ahostuna
galdu dutenak (Miél), ez eta gorago aipatu ditudan beste bokal gal tze eta
bakun tze ba tzuk ere. Behin edo beste hipokoristiko a tzizkia eranstearekin batean
buru tzen dira soinu bakun tzeak: Floren tzio → Poén txitò (Goi.).
Hurrengo lekukotasun hauek jaso ditut:
– Ana Isabel → Anabel: Anábel (Lab.) (31).
(31) Herri honetako informa tzaileek erraten didatenez, neska dei tzean, deikietan alegia,
azentua alda tzen da eta Anabél bilaka tzen. Hau bera gerta tzen da ani tz izenekin, Aúxtin / Auxtín,
Maríbel / Maribél, Maríbi / Maribí eta besterekin, erraterako.