Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

106 Patxi Salaberri Zaratiegi
Mi txelenak dio (AV, 510) O t x a n d a O t x oa -ren femeninoa dela eta
–(a)nda a tzizkia oilanda-n dugun bera dela; O t x a n d o gizonen tzako aldaera erdal
eraginari zor zaiola uste du. Beste lan batean –nda a tzizkia aipa tzen du (1954:
428) eta –nta-tik erator tzen; gero, inoiz -nda-tik –nga atera zela dio (urdanda >
urdanga). Irigoienek (1995: 21-22) –ndo, -nda ematen ditu eta Azkuek Erronkarin
eta bestetan jaso zituen ezkilanto ‘ezkila txikia’, oillanta ‘oilanda’, pi txeranto
‘pi txer txikia’, urdanda ‘emagaldua’ aipa tzen. Díez Melcónek (1957: 126), Mitxelenaren
ildotik, Oggando, Oçando-z ari delarik erraten du O t x a n d a -ren
gizonen tzako aldaera erdaldundua dela.
Ondokoak dira bildu ditudan datuak:
– Garzando (Garze, Garzea): Guarçando (Muru, Artieda ondokoa,
1178, Leire, 341), Garçando de Iturgoien (Iturgoien, 1213, GPrior., 149), Garçando
(1215, Ost., 38). Ikus Irigoien (1982: 628).
– Losando: Losando (Oñ., 1149, Zu., 1994, 1, 2. or.). Dudazkoa da.
– ot s a nd a , o txanda (O t s oa , O t x o (a)): Ochanda (1243, Ost., 116),
Osanda Gorria (Artaxoa, 1330, LPN, 294), Ochanda de Careaga (Mark., 1471,
Enríquez, 1989, 4), Ochanda de Asconiza, Ochanda de Ciaran, Ochanda de Izurrategui,
Ochanda de Ocomardia, Ochanda de Zubillaga (Oñ., 1489, Urkixo,
1912: 57), Ochanda de Egurrolla (Mutriku, 1504, Fdez. & Mont. & He., 2007,
57, 121. or.), Ochanda de Mendraca (Elorrio, 1514, Enríquez et al., 1997b, 113.
or.), Ochanda de Aroca (Dur., d.g., Hid. et al., 1989c, 223, 943. or.). Sarasibarren
Ochandarena oikonimoa ageri da 1639an (Ue.p., 40), Ochandarena 1677an,
Ochandenecoa 1726an, O txandorena egun (Ibarra, 2002: 510); 1726an Ochandarena
zegoen Saldiasen. Ormae txeak (1976: 151) «Kaskazuri’ren O txanda»
‘Ochanda, la hija de Peli-blanco’ dakar.
– ot s a nd o, ot x a nd o: domno Ossando (Larrasoaña, 1041-1051, VM,
34), Oxando (Art., 1173, 130), «Michele filius de Ochando» (1210, Ira txe, 253,
271. or.), don Ochando (Beriain-Subi tza, 1379, Mar., 328). Ikus Kremer-ek dioena,
Lopako, Lopeko sarreran. Ochandorena Aldazko oikonimoa zen 1726an eta
deitura ezaguna da egun.
– ot xo a nd o, o txoanda (O t x oa): Ochoando, Ochoanda (eta Ochoan,
Del Valle, 1933: 177).
– Zurindo (Zuri). Irurreko Zurindoain herri hustuaren izenaren oinarrian
zegoen; ikus Salaberri (2000: 130).
7.2.3. -(a)ndako (< -(a)nda + -ko)
– o txandako (O t x o a , O t x a n d a): Ochandaco (Orreaga, 1366, LPN,
488). Hemen a tzizki konposatu baten ai tzinean gaude, bistan denez, baina
badirudi, berriro ere, bi osagaiak ez zaizkiola aldi berean i tsa tsi izenari, hau