Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 35
hau femeninoak egiteko hausak erabil tzen duen –(u)uwaa a tzizkiarekin identifika
daiteke. Zor tzigarren motan hiru mul tzo egiten dituzte Newmanek eta Ahmadek:
a) Bukaeran errepikapena duen hipokoristiko bikoi tza edo bir-hipokoristikoa:
Iyà → Ìyàale → Ìyàaleele, Ùbaa → Ùbaalè → Ùbàaleele, b) Amaieran
–ùwaa duen hipokoristiko bikoi tza: Audù → Àudoodo → Àuddoodùwaa, Bintù
→ Bintuutu → Bintuutùwaa…, c) Akabailan –iya(a) duen hipokoristiko bikoitza:
Àli → Alèele → Aliiliyà, Ùbaa → Ùbaalè → Ùbaaliyà, Uwa → Uwàale →
Uwàaliyàa. Ikusten den bezala, zor tzigarren sail honetan euskarak historian zehar
izan dituen a tzizki konposatuen modukoak ditugu, ho ts, Juankoto, Martixko
edo Totakoxe-ren tankerakoak.
4.17. Japoniera
Poser-ek (1984) eta Milamek (2006) berebiziko garran tzia ematen diote
hi tzaren egitura prosodikoari, japoniera bezalako «quantity-sensitive language»
batean. Lehen iker tzailearen arabera (1984: 221), hizkun tza honetan hipokoristikoak
aldatu gabeko per tsona izenen gainean era daitezke, - txan
a tzizkiaren bidez, edo, beste gisan, izena labur daiteke, baina ez nolanahi, ez eta
ere silaba egiturari so eginez, erroaren mora kopuruari begira baizik:
«To summarize what we have learned so far, modified hypocoristic stems
from names less than five morae long must be exactly two morae long, no
more, no less. The two morae must be of any form permitted in Japanese,
CVCV, CVV, or CVC. This last pattern I have thus far illustrated only where
the last consonant is a nasal, but I will illustrate the case where it is an
obstruent».
Mester-ek (1990: 484) –ko hipokoristiko a tzizkia ere –emazteki izenetan
agertu ohi den –ko-z bestelakoa da–, aipa tzen du eta dio silaba bakarreko
oinarri laburtuari gehi tzen zaiola: Hiromi → Hi-ko, Ro-ko, Mi-ko, Hik-ko, Hiiko,
RoN-ko, Mii-ko eta abar. Iker tzaile honek morabiko plantilla edo «template»-
a beti begira tzen dela dio, eta, Poser-i jarraikiz, hipokoristikoen oinarria (ez
oina rrian dagoen izena) luza daitekeela (Midori → Mii-čan) edo laburtu (Yooko
→ Yoko-čan), eta inoizka jauzi edo «skipping»-a ere ikusten dela (Mariko →
Mako-čan); ba tzuetan a tzizkiaren lehen kon tsonantea hedatu egin daiteke plantillaren
bigarren mora bete tzeko: Takako → Tač-čaN. Gehi tzen du per tsona izen
batek, oro har, hipokoristiko bat baino gehiago sor di tzakeela: Hiromi → Hiročan
edo Romi-čan, Midori → Mido-čan edo Mii-čan, Yooko → Yoko-čan edo
Yoo-čan, Hanako → Hana-čaN, Haa-čaN edo Hač-čaN, Takako → Taka-čaN,
Taa-čaN edo Tač-čaN. Izen gu txi ba tzuek bost moratik goiti dituzte, eta holakoetan
erroak «oinka» sailkaturik daude, oin horietako bakoi tzak bi mora dituela
(ibid., 225-226).