Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 131
Plácida) dihardu eta dio hauek gaztelaniaren hizkun tza sistema hankazgora tzen
dutela, -in arruntean gizon izenekin erabil tzen delako. Fran tsesez eta italieraz ere
an tzeko zerbait gerta tzen da (Glez. Ollé, 1962: 214-216); iker tzaile honek gaztelaniaz
bakarrik –ino, -ina dokumenta tzen direla erraten du (ibid., 191), baina aldaera
apokopatua Oviedon ageri dela, Bonin, Johanin, Maladin-en tankerakoetan. Autore
beraren irudiko (ibid., 329), gaztelaniako a tzizkiaren iturburu argia ‘jatorria’,
‘jabegoa’, ‘an tza’ adierako adjektiboak sor tzen zituen latineko –inus da. Beranduago,
1353ko El Libro del monedage de Tudela azter tzen ari dela (1971: 488), erraten
du bertan –ino eta –ito ez direla azal tzen, mirestekoa ez dena, arrazoi geografiko eta
kronologikoengatik, baina gehi tzen du –inus-en ondorengoak garai bereko testuetan
badirela (Johanin Iruñean, 1385ean).
Buesak (1989: 46, 46) –in-ekin eratutako Aragoiko Chuchín, Chusín
(Jesús), Chonín (Ascensión, Asunción), Pachín (Francisco, Joaquín) eta beste aipatzen
ditu, eta dio arrunta dela gaztelaniaz min tza tzen den franko lekutan. Kanarietan
burges familietako haurren izenetan erabili izan da –in (Morera, 1991:
204, 217). Saurak (1999-2000: 178) Bernardino eta Chuanina jaso tzen ditu Benasquen.
«Langue d’oc»-en eremuan ere ohikoak dira –in, -ine (eta –ie) / -ina
bukaera duten izenak: Arnaudin, Jantine… (Fénié, 1992: 84-85), Amadine /
Amadina; Arnautin – Arnaudin - Nautin – Naudin; Blanquine / Blanquina, Bonine
/ Bonina… (Grosclaude, 1992: 33, 36, 60, 61); Iglesiasek (2000: 176, 264)
okzitaniar a tzizki tzat har tzen du –in, –ina. Dauzaten arabera (1988 [1949]: 113),
lehen bizitasun handia zuen berrekailuak (Jeannin, Perrin…), eta batez ere Frantziako
hegoaldean gorde da. Michaelssonek (1939: 112) Parisko Erdi Aroko datuetan
aurkitu ditu Aubin (Auberi), Bertin (Bertaut), Gilebin (Gilebert), Marguerin
(Marguerite) eta abarren modukoak. Beider-ek (2001: 48-50) –in a tzizki
hipokoristikoa fran tsesez erabili izan dela dio eta, horregatik, ez dela harri tzeko
Erdi Aroko Fran tziako askenazi izenetan kausi tzea; zailagoa da, autore beraren
arabera, Sui tzako eta Alemaniako juduen artean zergatik ageri den azal tzea, germaniar
errorik ez duten izenetan.
Dolçek erraten du (1960: 394) latinez –inus eta –illus-ek, zuten izaera
hipokoristikoari esker, patronimikoak sortu zituztela: Carinus Carus-en semea
zen, Drusilla Drusus-en alaba, Messalina Messalla-rena; ikus, halaber, Kremer-ek
(1995-96: 219) dioena.
Nabarmen tzekoa da, bestalde, hainbat izengoititan aurki tzen dugun –in
a t zi z k ia : Kaskin, Malsin, Muxin, Per t xin , Tirin, Matachin, Zurrutin (Salaberri,
1995: 155); Luzaiden, 1886an, Chirrisquin eta Chirrisquin hija e txeak dokumentatzen
dira (Sat., 1965-1966: 29). Cf., gainera, Artaxoako 1330eko Bartolo Charrin
(1330, LPN, 292). Txikirrin Aezkoako e txea da 1740tik gu txienez, eta deitura ere
bai, Nafarroan. Iberiar epigrafian emakume izenak sor tzeko erabil tzen ziren osagaien
artean –in berrekailua bide zegoen (Velaza, 1996: 38-39).