Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

3. Hipokoristiko edo izen ttipiaren
definizioa eta beste
3.1. Zer da hipokoristikoa?
Ai tzina baino lehen komeni dela dirudi hipokoristiko tzat zer uler tzen
dudan azal tzea. González Ollek dio (1962: XXII), txikigarriez ari delarik, ez duela
definiziorik eman nahi, baina liburua idazteko ezinbesteko duenez gero, zehazten
du txikigarri tzat a tzizki txikigarria hartu duten hi tzak ematen dituela; hauek
txikigarri sintetikoak dira, izen eta izenondoz osatutako txikigarri analitiko dei tzen
dituenez bestelakoak. Armasen iri tzian (1974: 195) hipokoristikoak populuak pertsona,
animalia edo gauzen izenetarik apetaz erator tzen dituen formak dira, zein
lagunartekoagoak, «intimoagoak» eta laburragoak baitira jatorrizkoak baino.
Leónek (1980: 56) familia ohiturak sortutako izen aldaerak direla dio, eta
maitasunean, tradizioko erabileran eta haurrek izen horiek osorik ebaki tzeko duten
zailtasunean oinarriturik daudela. De Klerkek eta Boschek ere (1997: 106) familiak
izen ttipien sorreran duen garran tzia nabarmen tzen dute, eta horrekin batean
umeek izenak ahoska tzeko dituzten oztopoak ere aipa tzen dituzte hipokoristikoen
iturburu tzat. Lázaro Carreter-en arabera (1990 [1953]: 223) hipokoristikoa amultsuki
erabil tzen den hi tza da, zenbait aldiz nolabaiteko i txura txar tzea jasan duena.
Termino honekin, aipatu autorearen iri tzian, izen bereziek familia hizkeran izaten
dituzten labur tze eta i txuraldaketak adierazi ohi dira. Moreraren arabera (1991:
206) «hipokoristiko» hi tzarekin erakun tza txikigarri jakin ba tzuk ematen dira aditzera,
bai eta ere konfian tza edo onginahia eragiteko, sor tzeko egiten diren izen
berezi edo arrunten i txuragabe tzeak, usaian labur tzearen ondorio direnak.
Feldmanen irudiko (1959: 242), «pet-names» direlakoak bakarrik hurbilekoendako
dira, «for special intimates only»:
«Pet-names, for instance, suggest an intimacy in which one can treat another
or be treated as a child. Their use in non-intimate occasions quickly brings