Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 23
beste Ársja), Egór → Górja, Góra; Evgénij → Génja (inoiz Énja), Elizár → Zárja,
Iván → Vánja (gu txitan Íva). Arau honek badu salbuespena: azentua bukaeran
daramaten izen silabani tzen aldaera laburtuek erdiko silaban dute abiapuntu,
/l/-z edo /n/-z buka tzen bada: Afanásij → Fónja, Afónja; Appolónij → Pólja (edo
Apólja), Nikoláj → Kólja.
Emakumeen izen ttipiak erro osoaren lehen silaban ohi daude oinarriturik
eta hein txikioagoan erdikoan. Hola bada, femeninoek, maskulinoek ez
bezala, hipokoristiko pareak onar tzen dituzte. Hala ere, aurreneko silaba gibelean
kon tsonante mul tzoa (/st/ salbu) duen bokal azentugabea bada eratorritako
aldaera erdiko silaba azentudunaren gain molda tzen da: Aleksándra → Älja edo
Sánja; Ksána edo Anís’ ja → Ánja edo Nísja, Galína → Gálja, Gála (bakana) edo
Lína, Iraída → Íra edo Ída, Kapetolína → Kápa, Lína edo Tólja; Katerína →
Kátja, Laríssa → Lára, Líd’ ja → Lída, Ljudmíla → Ljúda edo Míla, Nadéžda →
Nádja, Natálja → Náta edo Tálja, Nastás’ ja → Nástja, Stásja, Tásja edo Ásja,
Valentína → Válja edo Tína… VCC- duten emakume izenen hipokoristikoak
erroaren erdiko silaban oinarri tzen dira: Afrosín’ ja → Frósja, Anfísa → Físa,
Antonína → Nína edo Tónja, Evfímja → Fíma…
Izen desberdinen hipokoristikoek «overlapping»-a ohi dute usu, ho ts,
forma bera: Apollónij eta Polikárp → Pólja, Dmítrij eta Mitrofán → Mítja, Egór
eta Geórgij → Górja eta Góra, Rostiláv eta Vjačesláv → Sláva; Valer’ jan, Valentín
eta Valentína → Válja…
Bestalde, hipokoristiko oinarrien azken kon tsonanteak palatalizaturik
edo despalatalizaturik ager daitezke:
a) Ezpainkari bigunek bigun tzea gal tzen dute: D’im’ ján → D’ óma,
Kap’italína → Kápa, S’im’ón → S’óma.
b) Gizon izenen horzkari gogorrak eta ozenak palatalizaturik ohi daude:
Al’iksándr → Sán’a, Dm’ítr’ij → M’it’a, F’ódar → F’ éd’a, Iván
→ Ván’a, V’itál’ij → V’ít’a… Bakana da azken kon tsonante bigunaren
despalataliza tzea: Júr’ij → Júra, Kir’íl → Kíra. Emazteki izenetan,
berriz, zeuden-zeudenean geldi tzen dira kon tsonanteak, gogorrak
izan edo bigunak: Anf’ísa → F’ísa, Kat’ir’ína → Kát’a,
Natál’ ja → Náta, e.a., salbuespen gu txi ba tzuk izan arren: Nastás’ ja
→ Nást’a, V’iktór’ ja → V’ít’a, Varvára → Vár’a (palatalizaturik);
L’íd’ ja → Lída, Lar’ísa → Lára (despalatalizaturik).
Stankiewiczek aldaera errepikatuak ere forma laburtuen artean sar tzen
ditu; ikus, gai honen inguruan, errepikapenari eskaini atalean diodana, errusieraren
karietara.