Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

142 Patxi Salaberri Zaratiegi
ri bakunarekin (-co-). Mi txelenak (1957b: 128) erraten du grafia geminatu horiek
ebakera gogorra adierazten dutela, ez aspiratua, eta b, d eta g ez direla sekula
gemina tzen.
Bähr-en iri tzian (1948: 105) Austin-co izenaren –co a tzizkia zelta da.
Tovar-en irudituan (1954, 1959: 69-80, 1985: 460, 463-464, 466), euskarazko
–ko (–sko, -ska ere bai) –ico-rekin eta –i-ren ordez bestelako bokal tematikoak
dituzten a tzizkiekin loturik dago, eta euskarara Europako mendebalde indoeuropartutik
zabalduko zen. Albertosek (1966: 46) Austinco iberiar baten izena
dela erraten du, baina erroagatik eta a tzizkiagatik indoeuropar antroponimoa
irudi duela (*aues- ‘dir-dir egin’ erroa duena menturaz); a tzizkia ligurra iruditzen
zaio. Ikus, orobat, Palomar Lapesaren lana (1960: 374). Abadiñoko inskripzioko
Iavninco izenaz Tovar (1959: 96-99), Mi txelena (TAV, 2.1.2.) eta Trask
(1995: 74-75) ikus daitezke.
Mi txelenak dioenez (1954: 441-442), Akitaniako idazkunetako –co(n),
-cco(n) berrekailua txikigarriak eta, oro har, hipokoristikoak sor tzen dituen euskarazko
–ko-rekin identifika daiteke. Akitanian Ombecco-n, Laurco-n, Senicco-n
eta bestetan ager tzen da, zenbait aldiz sudurkariaren luzapena duela, zehar kasuetan:
Attaconi(s), Belexconis, Borconis, Haslconis, Halscotarris, Sembecconi…
(ibid., 415-416); ikus orobat Lafon (1959: 9-10) eta Gorro txategi (1984: 134,
147, 159, 177, 261-262). Mi txelenak eta Gorro txategik nabarmen tzen duten bezala,
beti izen maskulinoen lagun ageri da, Andrecconi-n izan ezik; Errenteriakoak
(1954: 429, 442), Akitaniako aipatu a tzizkia eta Erdi Aroko –co bat-bertzat
hartu ondoan, erraten du Onneca, Urraca izenen bukaerako -ca generoaren
mozioa duen –co-ren aldaera besterik ez dela. Beranduago ordea, Eneko / Oneka
pareaz ari dela, eta elkarren arteko harremana baztertu gabe, honela min tzo da
(1969: 52):
«Lo más turbador es acaso el par En(n)eco / On(n)eca, rom. Yennego / Uennega
(Huenega, 471, 1283, Buñuel), difícil de separar, donde la diferencia de terminación,
que podría explicarse con el modelo latino-románico, se complica
con la variación en el vocalismo inicial».
Hubschmiden lanari egindako erreseinan (1969b: 401) erraten du euskarazko
–ko-k (-ka-k) indoeuroperan bete-beteko baliokide tza duela, baina batetor
tze honetaz ez du iri tzia ematen, eta artikulua «bat-etor tzea, halabehar hu tsa
da edo badu motibazio historikoa?» galderarekin buka tzen du. Beranduxeagoko
beste lan batean (1972: 310) deklinabideko –ko-rekin identifika tzen du eta erraten
bizidunekin ezin ager tzearen arrazoia a tzizkiak, haiekin ibil tzen zenean, eratorpen
balioa a txiki tzea edo har tzea izan zela, batez ere balio txikigarria, zein
Akitaniako idazkunetan ongi dokumentaturik baitago.