Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 27
1. Lehen mul tzoan izenaren ho ts aldakun tza zenbaiten ondorio direnak
sar tzen ditu, beregainki, arabiera hizkun tza semitikoa denez geroztik, izenaren
bokalen aldakun tzaren bidezkoak: Sallam → Selmi, Samir → Asmar.
Bokal alda tzearekin batean azentu alda tzea ere izan daiteke: Hámdi → Hamáda,
eta izenak ohi dituen hiru kon tsonanteetarik bat hurbilekoa den beste batek
ordezka dezake: Fatma → Batta. Honelakoetan, Allenek dioenez, paronomasiaren
eragina izaten da ba tzuetan: Makram → Ekrama (‘maha tsa’), Naíma ‘zorte
edo adur onekoa’ → Néima ‘Allahen oparia edo bedeinkapena’.
2. Bigarren erabidea errepikapena da, ho ts, izenaren silaba oso baten
edo silabaren zati baten bikoizketa: Bothaina → Bosbos, Ekbál → Bolbol; Farouk,
Fouad → Fufu; Galila → Gulgul; Hassan, Suleiman, Sayed, So’ad → Susu; Kawther
→ Kuku, Mohammed → Mimi; Mostafa, Safwat → Safsaf; Nabil, Nabila → Bolbol,
Nabil → Nunu, Sami → Semsen, Tawfik → Tutu, Widád → Dada…
Iker tzaile honek, orobat, bi azpimul tzo txiki, «two very small subclasses»
dakuski hipokoristikoetan (ibid., 78):
3. Silaba baten gal tzearen ondorio direnak, ho ts aldaketarekin edo
gabe: Farida → Fari, Hanieh → Hani, Nabilla → Boula, Samíha → Miha.
4. Bi morfemaren lo tzearen ondore den –ti (-t- femeninoa + -i genitibo
pronominal enklitikoa) har tzen dutenak: Hanieh → Hani (mutikoa) → Haniti
(neska), Nabil → Bolbol (mutikoa) → Bolbolti (neska).
Davisek eta Zawaydeh-ek (1999ko lanean bereziki, baina baita 2001ekoan
ere), hiru eredu bereizten dituzte Jordaniako arabieraren hipokoristikoetan:
1) C1aC2C2uuC3
Azentu nagusia bokal luzean dago honelakoetan: Basma → Bassuum(e),
Raa/ed → Ra//uud(e), Xaaled → Xalluud(e), Yaasir → Yassuur(a), ħasan →
ħassuun(e)…
Hemen garran tzizkoa da, autoreek diotenez, hipokoristikoan bakarrik
erroko kon tsonanteak azal tzen direla nabarmen tzea. Badira, gainera, beste bi
murrizketa, eredu honetan: erroaren bigarren edo azken kon tsonante tzat soinu
irristaria duten izenek ezin dute eredu honetako hipokoristikorik sortu (Fadwa
→ *Fadduuw(e), Rawħi → *Rawwuuħ(a), Ruqayya → *Raqquuy(e)), eta, era berean,
erroaren erdiko kon tsonante tzat laringekari edo faringekari jarraikorra
duten hipokoristikoak zalan tzazko tzat jo tzen dituzte zenbait hiztunek (Suheel
→ Sahhuul(e) edo Waħiid → Waħħuud(e), konparazione).