Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 111
edo aragoieran kausi baitaiteke. Beste lan batean (1971: 488) erraten du, maiztasunari
doakionez, 1353ko El Libro del monedage de Tudela delakoan –et dela
bigarren a tzizkia, -ellus-en ondorengoen gibeletik, baina hau baino izen desberdin
gehiagorekin ibil tzen dela. Zierbidek dio (1970: 273) X-XV. mendeetako
nafarreran a tzizkirik ohikoenak –olo, -ola, -et, -eta, -iello eta –acho direla.
Tovar-ek, González Olleren ildotik nonbait, azal tzen du (1985: 462)
proben tzeraz eta katalanez ere garapen handia izan duela (homenet, caseta). Langue
d’oc-en eremuan ere ohikoa da –et, -ette / -eta a tzizkia (Rohlfs, 1951: 500,
Fénié, 1992: 84-85, Grosclaude, 1992: 34, 36, 58, 61; Irigoien, 1995b: 31-32,
Iglesias, 2000: 68, 263). Beider-ek dio (2001: 48) XIII-XIV. mendeetan Frantziako
eta etorkia ipar Fran tzian zuten Ingalaterrako juduen artean arruntak
zirela –et (gi.) eta –ette / -eta (em.) berrekailua zuten izenak. Saurak (1999-2000)
Angeleta, Francheta, Juanet, Micalet, Mincheta, Mincholet, Pedronet, Peret, Petriquet,
Remundet eta beste bil tzen ditu Benasquen, baina hauen aldamenean -cho,
-ico, –ic, –olo, -on eta abar ere badirela gehi tzen du (Bernadico, Perico, Chuanico,
Ramonic, Chanolo). Gaztelaniako erabilerarako ikus Náñez (1973: 46).
Mi txelenak dio (1969: 51) –et, -ot «derivados románicos de origen
nord-oriental» direla eta euskarazko izenek, berriz, –t(e) aurkezten dutela, «con
–o, -e, etc., del tema», ho ts, -t(e), -ot(e), -et(e)-z buka tzen direla. Zernahi gisaz,
-ot euskarazko oinarri bati era txikirik ere ageri da, Garcheot, Garchot-en errate
baterako, edo euskararen iragazkitik igaro den Machinot aldaeran. Bestalde, zail
irudi tzen zait –et, -ot erdaratikakoak eta -t(e), -ot(e), -et(e) bereiztea. Errenteriarrak
–et a tzizkia –l txikigarria duen izenari eran ts dakiokeela gainera tzen du
(ibid.), Sancholet-en eta Garçolet-en, erraterako.
Bizirik bakarrik hauek aurkitu ditut:
– Aneta (Ana, Anne): Anéta (Zub.). Aníta ere bada herrialde honetan.
– Marianeta (Mariana): Marianéta (Larrabile).
Gainerako lekukotasun guztiak historikoak dira, agirietatik jasoak:
– Abramet (Abram, Abraham): Abramet (Li., 1369, Ruiz, 2004, 2069,
316. or.).
– A l f ont s e t , A l f ont xe t (Alfon tso, Alfon txo): Alfonchet de Sent Siice
(Dg., 1424, Doc.Gasc.II, 334).
– Andregaileta (Andregaila): Andregaileta de Mezquiriz (Iru., 1350,
Ur., 1952: 90).
– Andreuet (Andreo, Andreu): «Pero Sanchi tz, qui fu, per se e per Andreuet
son fill» (Li., 1333, Sta.C., 24). Ez dakit Carrascok Guardian jaso tzen
duen Andrenet (1350, LPN, 341) ongi irakurria dagoen; horrela ez bali tz An-