Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 241
«… the truncation of the last syllabes of the disyllabic or polysyllabic base
forms occurs regularly enough when one uses the Germanic suffixes –lin and
–l and is necessarily present when one adds the Slavic elemen ts –ke, -she, -ish,
-khne and –e».
Gainera, arruntena, apokopearekin batean, hondar soinuaren palatalizatzea
zen Europa erdialdeko juduen artean.
Apokopea beste hizkun tza ba tzuetan ohikoa izan da eta da, fran tsesez
erraterako: Honorée → Honor, Marguerite → Margue (Michaelsson, 1939: 112),
Bénédicte → Béné, Marianne → Maya, Raphaël → Rapha, Romuald → Romu,
Valérie → Valé, Véronique → Véro (Plénat, 1984: 173-174), Caroline → Caro,
Dorothée → Doro, Dominique → Domi (Nelson, 1998: 185) (33). Hizkun tza
honetan, aferesiaz iharduki tzean erran moduan, zenbait izenek bi laburbideak
onesten dituzte.
Gaztelaniaz ere ohikoa da: Teresa → Tere; Valentín, Valentiniano →
Valen (ikus Boyd-Bowman, 1955: 337), edo, gure familiatik atera gabe, Gumersindo
→ Gumer, Soledad → Sole, Zósimo → Zosi. Alemanez apokopea jasandako
aldaerari a tzizki edo bukaera gehitu dakioke, nahiz goraxeago ikusi dugun gisan
hau ez den baitezpadako: Bettina edo Martina → Tinchen, Dietmar → Dietel,
Dorothea → Dorle, Eberhardt → Ebbei, Hannelore → Hanne, Magdalena →
Magda, Wolfgang → Wolfer (Naumann, 1976: 15, 1996: 1759). Euskaraz ere
badira holakoak: Arritokieta → Arri → Arri txu, Bakarne → *Bakar → Bakar txo,
Estibaliz → Esti → Esti txu.
Errusieraz ere badira aldaera apokopatuak: Boris → Bob, Gennadi
→ Gena, Nikita → Nika, Rafael (Raphael) → Raph, Robert → Rob (Lawson
& Nevo, 2005). Hizkun tza honetan, Fokker-ek dioenez (1960: 268-269),
izen neutroak, hauen aldaera laburtuak eta laburtuen aldaera adierazkorrak
bereizten dira, nahiz hondarreko hauek, artetan, neutroetan ere oinarri daitezkeen
zuzen-zuzenean. Forma laburtuek, aipatutako iker tzailearen arabera,
ia beti bi silaba dituzte eta –a bokalarekin buka tzen dira: Fjodor → Fedja,
Ljudmila → Ljuda, Raisa → Raja, Vadim → Vadja, Varvara → Varja, Vsevolod
→ Seva… Autore honek nolabaiteko a tzizkia ikusteko partez erraten du
labur tze prozesuan bi silabako hi tz eredu adierazkorra erabil tzen dela, eta
lehentasuna ematen zaiela silaba irekiei eta kon tsonante berdinei. Zernahi
dela, silaba bakarreko izen laburtuak ere badira errusieran, baina, irudi duenez,
bakarrik deikietan erabil daitezke, eta ezin dira deklinatu: Grigorij →
Griša → Griš, Natalja → Nata → Nat, Ivan → Vanja → Van’. Izen pare ba-
(33) Aferesiaz min tza tzean erran bezala, iker tzaile honek gertakari hau truncation izenekoaren
barnean sar tzen du, apokopearekin batean.