Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

22 Patxi Salaberri Zaratiegi
a) Bukaera aldatu dutenak: David → Dävu, Konrad → Könu, Lukas
→ Lüku, Oswald → Ösu, Silvan → Silu, Simon → Simu, Thomas
→ Tömu.
b) Bukaera alda tzeaz landara aferesia jasan dutenak: Adolf → Dölfu,
August → Güstu, Eugen → Genu.
c) Inoiz izen baten hipokoristikoa egiteko bi bideak daude, hautara:
Erich → Richu / Eru, Giuséppe → Tschüsu / Seppu, Marcel → Selu /
Märsu, Markus → Küsu / Märku, Oliver → Livu / Ölu.
d) Zenbait aldiz kon tsonante mul tzoen bakun tze edo alda tzea gerta
daiteke: Bernhard → Bernu, Benu; Jörg → Jörgu, Jöggu; Norbert →
Nörbu, Nöbu.
Bestalde, eta aleman batuan agi tzen denaz bestera, «umlaut» edo bokal
hersketa izaten da izen ttipi horietako ani tzetan, adibideetan ikus daitekeen bezala,
Grüter-en arabera «the consequence of the underlying representation of the
suffix» (ibid., 30).
4.5. Errusiera
Stankiewiczek (1957: 196) erraten du errusieran eratorpen adierazkorra
biziki emankorra dela eta tankera horretako izen berezien sistema konplexua dagoela.
Egungo hizkera estandarrean hiru bide hauek dakuski izen ttipiak taxu tzeko:
1) Erro osoaren labur tzea; ba tzuetan errepikapena ere bada. Hauetan
erro laburtu osoa ager tzen da eta azenturik gabeko –a deklinabide a tzizkia, nominatibo
singularrean. Gehienak silaba bakarrekoak dira eta (C)CVC- edo VCi
txura fonemikoa ohi dute; gu txik baizik ez dute onesten kon tsonante mul tzoa
hondarkiaren ai tzinean. VC- (edo inoizka VCVC-) hasieran bokala duten
emakume izenetan ohikoagoa da gizasemeenetan baino. Bestalde, ardura izen
beraren hipokoristiko aldaera desberdinak daude edo izen desberdinei dagozkien
aldaera berdinak.
Gizon izenen hipokoristikoak erro osoaren lehen silaban daude oinarriturik:
Borís → Bórja, Fëdor → Fedja, Gennádij → Géna edo Génja, Kostantín
→ Kóstja, Kiríll → Kíra, Lavréntij → Lárja; Nikíta, Nikoláj, Nikífor → Níka,
Polikárp → Pólja, Rotisláv → Róstja; Sevastián → Sëva, Séva; Valentín, Valerián
→ Válja, Volodímir → Volódja, Vólja; Zósim → Zósja…
Hasmentan bokala duten izenen aldaera laburtuek azentudun silaban
dute oinarri: Aleksándr → Sánja, Anatólij → Tólja, Arsénij → Sénja (behin edo