Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

56 Patxi Salaberri Zaratiegi
ziñen betiko»; Pa txi Esponde (Iparraldeko apeza, HUD, 1992: 189), Pa t x ik u
Aldun tzin (Lei., Peru., 1996: 95). Izetak (1996: 215) ondoko erranairu hau jaso
zuen Baztanen: «Fran txisko asti gutixko, neska txetako molde gutixko». Lotik Frantxita
darabil (Knörr, 2002b: 143), baina ez dakit honek nolako tradizioa duen.
Azkuek hiztegian Pa t x i , Pa t x ik o, Pa txiku formak Francisco edo José Francisco-ren
izen herrikoi tzat ematen ditu, eta Pa txika Francisca-ren tzat. Ditudan Pa t x i -ren
lehen lekukoak XVI. mendekoak dira: Pachi erecalde (Espar tza Zarai tzu, 1569,
eliza ar txiboa, bataio libururik zaharrena, 9. org.), Don Pachi Arguedas (Ezkarozeko
bikarioa zen, 1574an, ibid., 101. org.), «Francisco garcia alias pachi» (Biloria,
1694, Ar.p., 7) (11).
– Fulgencia → Fu lje nt x i: Fuljén txi (Zug.).
– G ont z a lo → G on t x u , Txalo: Txálo (Done.), G ón t x u (Zug.).
E txauriko 1727ko Gonchaloenecoa oikonimoan Gon txalo hipokoristikoa egon
daiteke, baina Gon tzalo-ren transkripzioa ere izan daiteke.
– G o t z one → G ot xone: Go txóne (Oi tz).
– Ildefon tso → I ld e f ón t xo; Ìl d e fón t x o (Arr.).
– Inozen tzia, I no z e nt z io → Inoxen txia, I noxe n t x io, I ñoxe n t x io:
Ìñoxén txja (Aniz), Inoxén txjo (Azp.), Iñóxen txiò, Iñ ó x in t x ò (Goi.).
– Izaskun → Txaskun: Txáskun (Lab.). Neska hau Ízas eta Kákun ere
dei tzen dute.
– Jesus, Jexux, Kexux → K e t x u , K e t x u s, Txus: Ké txus (Arr., Ea.),
Ké txu (Ig.), Txús (Les.).
– Jexuxin → Txu txin: Tx u t x ín (Ea., Lak., Lei.).
– Jexuxita → Tx u t x it a : Tx u t x ít a (Arr.).
– Joan Fran tzisko → Joan Pa txiku: Joan Pa txiku Aldun tzin, Joan
Pa t x ik u (Lei., Peru., 1996: 35, 176).
– Jose L or e nt z o → Joxelo(r)e n t xo: Jòxelo(r)én txo (Aniz), Joxé Loréntxo
(Ig.).
– Juan Kru(t)z → Ju a n kut x, K a n ku t x: K ánku t x (Ari.), Juankú tx (Ea.).
– Kon tsuelo → Kon txuelo: Kon txwélo (Arrara ts, It., Ua.; Lakun tzan
izen bereko gizona dago).
– Kon tzesiana → Kon txixiana: Kon txíxjanà (Lei.).
– K on t z e z i(on) → Kon txexion, K on t xe si: Kòn txexjón (Arr., Auza),
Kon txéxì (Goi., It.), Kón txexì (Lei.), Kon txesi Pedroarena (Garralda, Camino,
1997: 539).
– Lauren tz, L or e nt z → L a u r e n t x , L or e n t x : Laurén tx (Amü., Ostankoa,
Lan.; izen ofizial tzat Laurent dute), Lauren tx (E txarren, 1985: 64). Oi-
(11) P a t x i -ren hasierako P- hori zenbait euskalkitan aise azal liteke, baina ez segur aski
denetan; badaiteke, halaber, batean gertatu aldaketa besteetara hedatu izana, baina haur hizkerarekin
eta adierazkotasunarekin ere lot daiteke. Zernahi dela, Aragoin (Buesa, 1989: 44) Panchisco,
Panchis, Pachi, Pacho, Pancho ditugu, eta Ameriketan azkeneko aldaera behin tzat ongi
ezaguna da.