Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

204 Patxi Salaberri Zaratiegi
– Peroto (Pero). Perotorena oikonimoan opatu dut (Badostain, 1616,
Au.p., 2).
– Peruto (Peru): Peruto (Izur tzu, 1520, J.p., 5), Peruto de yçurçu (Jai tz,
1521, ibid.), Peruto de yriart (Irur., 1541, Eo.p., 1, 94). Soraurenen 1589an (Ih.p.,
2) eta 1606an (Ue.p., 42) Perutorena oikonimoa azal tzen da.
– Petritoa, Petrittoa, Prettittua (Petri): Petritoa de Nas (Ari., 1530, Eo.p.,
1, 76); Petritoa, Petrittoa, Prettittua (Ondarrola, Sat., 1969: 74). Ikus Petri t xoa.
– San tzto (S a n t z): San tzto (“Bielenabe”, Atharra tze ustez, 1377, Zier.,
1994: 209).
– (T)xemeto (Xeme, Txeme): Chemeto (1412; Orpustanek aipa tzen du,
1999: 133). Arizkungo 1726ko Semetorena-ren oinarrian ere badago; hau, oker
ez banabil, 1827ko Simitonea (Ba.h., 1, 92, 82. org.) eta egungo Ximitónja edo
Ximitonéa bera da. Elizondon Jemettorena dokumenta tzen da 1727an.
– Txanto (*Txoanto-tik?, Anto-tik?): Chanto Chipia (Les., 1366, LPN,
567). Elizondon Chanttorena e txea zegoen 1727an.
– Tx a n t xot o (S a n t x o). Ollakarizketako Chanchotorena e txe izenean
dago (1767, K.p, 20).
– Txoaneto, Xoaneto (*Txoane, Xoane): «Chartico de artero e Johanco
su cuñado, Johanto fijo de Johan de aroz; sus fijos choanco, choaneto, chartico» (Betelu,
1520, J.p., 5), Xohaneto de tipulace (Johanes de tipulace-ren aita; Narbarte
[Tipula tze], 1530, Eo.p., 1, 74), Xoaneto de lanz (Lan tz, 1537, At.p., 1, 29).
– Urrato (Urra): Urrato (eta Urratone) (Obarra, 1020, MD, 1965, 101).
Ikus Urraka sarreran erran dudana.
– Xoanto (Xoan; cf. Xoane, Xoana): Soanto el ferrero (Lan tz, 1366,
LPN, 553), Choanto de Lesale (Bai., 1455, Goih., 1966: 103 = Choantaco de Lasale,
ibid., 1464).
A tzizki hau oraino ibil tzen da izen arruntetan; ikus, erraterako, Erdoziak
(2001: 240) bil tzen dituen Sakana erdialdeko e tsenpluak. Oikonimian ere
ageri da; adibidez, ondoko e txe izen hauek aipa daitezke: Arizkungo 1726ko
Asottorena (A tsotorena, alegia), A tsoténja bihurtua egun, Elizondoko 1824ko
Barbertorena (Ba.h., 1, 92, 50. org.-51. or.) eta Lekunberriko 1726ko Astiztonea
(A st i t z Larraungo herria da, eta deitura).
7.2.86. -toko (< -to + -ko)
– Joantoko, Juantoko, Xoantoko (Joan, Juan, Xoan(e)): Choantoco de
Lesale (Bai., 1464, Goih., 1966: 103 = Choanto de Lesale, ibid., 1455), Johantoco
de ciriça (Ziri tza, 1524, J.p., 5 = Johango de ciriça, ibid.), «Johannes el hijo de Xohantoco
viramonde» (Eo., 1529, Eo.p., 1, 82), Xohantoco dame, Xohantoco de cocaya
(Oronoz-Mugairi, 1538, Eo.p., 1, 118; bigarrena Johanot anchorena-ren aita
zen), Xohantoco micheltorena (Eo., 1538, Eo.p., 1, 129).