Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 215
Oxepa txoa, Joakina txoa, Ma r i a t x oa … Honetaz ikus Mi txelena (1955, 1959) eta
Lekuona (1955) (28). Historian zehar ez da genero mozioa erabili izan, maiz
oinarriko izenak bazuelako (Agustina txo, Ju a n a t x o…), edo izen hori garbiki
emaztekiekin erabil tzen zelako, egungo An e t x u , Bakar txo edo E st i t x u -rekin
gerta tzen den bezala. Baziren, halarik ere, -a bukaera zutenak; ikus – t x e (a),
-xe(a), -(t)xa-ri eskainitako atala.
Bildu ditudan egungo lekukotasunak hauek dira:
– Adrian txo (Adrian): Adrján txo (Ea., Sak.er.).
– A i m a rt xo (Aimar): Aimár txo (Eu.).
– A net x u (Ane): An é t x u (Iru.).
– Antonia txo (Antonia). Zubirik eta Perurenak (1998: 211) bil tzen dituzten
ber tso ba tzuetan ageri da, baina ber tso horiek ez dira Urumea bazterreko
herrikoak, nahiz han jasoak diren.
– Arri txu: Arritokieta (Zumaiako Andre Mariaren ermita) izenaren
hipokoristikoa da, aski arrunta. Ikus daitekeen moduan, - t x u a tzizkia Arri aldaera
laburtuari i tsa tsi zaio. Ha r r i t x u berezkoa ere, izen ttipia ez dena alegia,
bada.
– A u s t i nt xo, A u x t i n t xo (Austin): Au 9stín txo (Ig.), Áu 9xtin txò (Lei.).
– Bakar txo (Bakarne): Bakár txo (Iru.).
– Domin txo (Domingo). D om ín t x o (Les.).
– E r r a mu nt xo, Ramon txo, Ramun txo (Erramun, Ramon, Ramun):
Errámun txò (Goi.), Ramón txo (Eu., Ig., Sak., Zug.), Rámon txò (Lei.), R a m u n t x o
Mintegui (He., 2003-X-9, 8), R a m u n t x o (Haz., He., 2004-VII-1, 4), R a m u n t x o
Duhart (Ma.-Le., He., 2004-XI-18, 4), Ramun txo Orhategaray, Ramun txo Urruty
(Bi., He., 2004-XII-2, 5), Ramun txo Etchart (Haz., He., 2006-X-12, 4).
– Esteban txo (Esteban): Estebán txo (El.); Uterga herriko 1727ko Estebanchorena
e txe izenaren oinarrian ere badago.
– Esti txu (Esti < Estibali tz): Estí txu (nonahi orain, Hegoaldean; Arantzan
eta Lesakan, erraterako).
– Fermin txo, Min txo (Fermin): Fermín txo (Ea., El., Eu., Ig., Sak.er.),
Fé r m in t x ò (Lei.; orokorra Hegoaldean), Mín txo (Ul.). Goizuetako 1678ko e txeen
zerrendan «Fermin de Zubiri dueño de Ferminchonea» dago (P. Perurenak emandako
datua).
– Fina txo (Fina. Ikus zazpigarren atalaren hastea): Fin á t x o (Urdiain).
– Grabel txo (Grab(i)el, ustez): Grabel txo(nak) (Bakaiku edo Iturmendiko
izengoitia, Ondarra, 2005: 496).
– Iker txo (Iker): Ik é r t x o (Iru.).
– I s a b e lt xo, I x a b e l t xo (Isabel, Ixabel): Ixábel txò (Lei.); Goizuetako
Isabelchonea e txe izenean Isabel txo dago (XIX. m., Her., 1978: 78).
(28) Leraten Domingoa dokumenta tzen da 1350ean (LPN, 372).