Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

Izen ttipiak euskaraz 195
– Joante (Joan-etik). Joante de Mazquiaran (Zeg., 1470, Aierbe, 2006,
231, 82. or.); Oskozko 1544ko Johanterena-n (HA.p., 2) eta Narbarteko 1727an
Yoanteneai-n ere ageri da.
– Ma txite (Ma t x i ): Machite (Arana tz, 1366, LPN, 570), Machite de
Berastegui (NB, 1368, Goih., 1966: 364), Machite d’Iraçu (Ziz., 1391, Roldán,
1991, 33, 82. or.), Machite de Aguiregui (Sak., 1407, Crespo et al., 1996, 65, 25.
or.), Machyte de Olalde (Deba, 1436, Her. & Bar., 2006, 34, 122. or.).
– o tsote, o txote (O t s oa , O t x o (a)): Osote de Laharria (Oñ., 1149,
Omae txebarria, 1957: 116), Ochote el Rodero (Done., 1366, LPN, 528), Ochote
(Latasa-Imo tz, ibid., 560), Ochote el maestro (Les., ibid., 567), Ochote de Beruet
(NB, 1381, Goih., 1966: 365), Pedro Ochote de Otañes (XV. m., LGS, 315),
Ochote d’Aguirre (Erre., 1406, C. & C. & G., 1991, 27), Ochote d’Arr tso (Bai.,
1432, La. & Ta., 1993, XXXI, 96. or.), Ochote (Araia, 1455, Po., 2001, 12, 33.
or.), Ochote de Lesaca (Hondarribia, 1470, C. & C. & G., 1997, 53, 3. or.), Ochote
(Bermeo – Mungia, 1490, Enr. & Hid. & Mar., 6, 25. or.), Ochote (Santur tzi,
1496, Enr. & Hid. & Mar., 2005, 71, 189. or.). Goihene txek (1991: 302) Ochote
bil tzen du Iparraldean Erdi Aroan. O txo(a) + -ote ere zatitu daiteke. Kremer-ek
(1995-1996: 212) izena euskalduna dela uste du eta a tzizkia «ingurune erromantzean»
hartua dela.
– Perute (Peru): Perute de Garcia Çuri (Bera, 1366, LPN, 567).
– Semerote (Semero): Semerote (Olexua, XIII. m., Iran tzu, 253. or.).
Hau Semero + -ote dela ere uler daiteke.
– Sante, Txante (cf. San, Sanes eta (T)xanet, Xanete): Sante d’Echeuerria
(Lesaka aldean, 1366, LPN, 567), Chante de Salduriz, Chante d’Ayduri (Bera,
ibid.). Ikus Irigoien (1994: 253).
– Txerute (Txeru): «Pero Ruis de Laris, dicho “Cherute”» (Mark., 1508,
Enr. & Sar., 1989, 23, 26, 245, 335 or.), Cherute (ibid., 279. or.).
7.2.80. –ti (-di)
Mi txelenaren arabera (AV, 556) Erdi Aroko izen berezietan, erdal-euskal
eremuan («en la zona castellano-vasca»), –ti aski amaiera ugaria da: Dolquiti,
Jaunti, Nequeti, Laquentize (patronimikoa). Hauetako lehenak latin jatorrikoa
irudi du errenteriarraren arabera («cf. el cognomen tardío Dulcitius»). Díez Melcón
(1957: 123) akort da Mi txelenarekin, eta erraten du min tzagai hartu dugun
izena Dulcis-en eratorria izan daitekeela, alegia, Dulcidius, Dolcitius-etik atera
zitekeela.
Irigoienek (1983: 15), Albi izenaz min tza tzean, erraten du XI. mendean
Oviedon -ti a tzizkia duen patronimikoa badela (Fortunio Alvitiz). Beste
lan ba tzuetan (1990: 39-46, 1995: 7-8) azal tzen du antroponimoetan ageri den
–ti hipokoristiko a tzizkia euskaraz bizidunekin aurki tzen dugun bera dela, ho ts,