Onomasticon 26: Izen ttipiak euskaraz - Euskaltzaindia

208 Patxi Salaberri Zaratiegi
– A t ut x a (*Atu; Ato ongi dokumentatua dago): «En las casas de Juan de
Larraguti ay un fuego; bibe Atucha, que hes muger soltera» (Bilbo, 1514, Enríquez
et al., 1997b, 86. or.). Egun deitura ezaguna da Bizkai aldean. Nolanahi ere,
kontuan hartu behar da Atu txa Dimako auzoa ere badela eta izengoititako erabilia
egon daitekeela. Irigoienek (1986: 41) Gipuzkoa eta Madrilgo At o t x a ere
aipa tzen du.
– Beltran txe, B e r t r a n t xe a (Beltran, Bertran). Lehendabizikoa Lanzko
Beltranchearena (1608, Ue.p., 42), Beltranchena (1726) oikonimoan ageri da.
Goihene txek Bertranchea de Cuirançu (NB, 1368, 1966: 367) eta Bertrachea
jaso tzen ditu (ibid., 388). Castrok (1413, XXX, 840, 412. or.) Bertranchea
d’Uhart bil tzen du, ai tzinxeago Bertran d’Uhart gisa ageri den bera, an tza (ibid.,
844, 415. or.).
– Betixa (*Beti? Betiri?): Betissa (Zizur edo Galar zendean, XIII. m.,
GPrior., 114).
– Betrauxea (Bertran, Petran?): Betrauchea d’Uhart (1413, Castro,
XXX, 280, 138. or.).
– Betrixea, Pe t r i t xe a , Petrixe(a), Petrixa (Petri): Petrysa (Larzabale,
1350, Goih., 1966: 228), Petrichea (Ami., 1351, ibid.,308), Betrisea (1355, ibid.,
387), Petricia (Donaz., 1378, ibid., 156. or.), «Petrixa d’Iriuerri de Labau» (Garazi,
1381, ibid., 172. or.), «Petrichea, filh de l’ostau d’Echevelce d’Irissarry» (Irisarri,
1408, Doc.Gasc.II, 308). Goihene txek (1991: 302) Petrichia ere bil tzen du
Iparraldean, Erdi Aroan. Aran tzako 1726ko Petrichenea oikonimoaren oinarrian
Petri tx(e) dagoela irudi du; Narbarten Petrisenea zegoen 1727an eta Zubietan
Petrixenea dago egun (Iñigo, 1996: 576).
– Bitori txa (Bitori?): Vytoricha (Plen tzia, 1516; Enríquez, 1988: 309).
– Bor(t)xea, Bor(t)xa (Bort): Borxea de Phagandura, Bor txea de Fagandura
(Makea, 1393, Goih., 1966: 48), Borchea de Ganaberro (Ja tsu, 1364, ibid.,
141), Borcha de Saut (sic, Zibi tze, 1368, ibid., 217), Borchea (1414, Castro, XXXI,
226, 121. or.), Borchea d’Aguerre (NB, 1429, Goih., 1966: 359). Bort izen arrunta
dela dirudi: «Johan, bort d’Aguerre» (NB, 1405, ibid., 359), «Johan de Aguerre,
llamado Borchea» (1413, Castro, XXX, 543, 264. or.). Orti-ren aldaera datekeen
Borte izena ere ezaguna da. Gorro txategik (1984: 179), Bortossi azter tzean, erraten
du izen hau latineko Fortis-etik ateratako b-dun aldaera batean oinarrituko zela,
heda tzeko tenorean.
– Di a ot xe (Diago): Diaoche de Palacio (XV. m., LGS, 283).
– Domikuxa (Domiku): «Domicussa filio de Meteri» (Estellerria, 1206,
Lakarra, 239).
– E ne k o t x a (Eneko): Enecocha (Bilboko udal ar txiboa, 1558, Bilbao
sección antigua, D. Olabarrieta eskribaua).
– Enexe. Irigoienek dio (1983: 30) Santanderren 1056an ageri den
Enege seguru asko Enexe irakurri behar dela; iker tzaile honen arabera Eneko-rekin
lotua dago forma hau, ho ts, oinarria bera da, baina ez a tzizkia. Verdek (1978:
327) ez du garbi ikusten Eneche deitura Eneco-rekin erlazionaturik dagoene tz.