Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

oulder
izrazito deformiranih sedimentnih i metamorfnih stijena
u kojima je kontinuirani kompetentni sloj (sloj
kompetentne stijene), koji zaliježe između plastičnijih
slojeva (slojeva nekompetentnih stijena), podvrgnut
rastezanju, stanjivanju i kidanju u pravilnim
intervalima na pojedine blokove nalik na tektonske
leće, tzv. budine (v. boudin), izduljene paralelno s osi
bore. Sinonim: sausage structure.
boulder – blok. (1) U sedimentološkoj klasifi kaciji – fragment
stijene veći od oblutka (v. cobble) i promjera
preko 256 mm (10 inča). Oblik mu je ponešto zaobljen
zbog abrazije (valjanja) tijekom transportiranja
(prenošenja). Blok je najveći fragment stijene u sedimentološkoj
klasifi kaciji (u V. Britaniji donja granica
promjera bloka je 200 mm ili 8 inča); v. large boulder,
medium boulder, small boulder. (2) glacijalni (ledenjački)
blok, v. glacial boulder. (3) blok trošenja (raspadanja),
rezidualni blok, v. boulder of weathering. (4) Opći
termin koji označava fragment bilo koje stijene čija
je težina prevelika da bi ga mogao podići čovjek.
boulder bed – sloj blokova. (1) Konglomerat (valutičnjak,
conglomerate) koji sadrži fragmente stijena veličine
blokova (v. boulder). (2) Glacijalni (ledenjački)
sediment, na primjer, til (till) ili tilit (tillite), koji sadrži
fragmente sa širokim rasponom promjera.
boulder clay – glina s blokovima, til. Termin koji se u
V. Britaniji rabi kao ekvivalent termina til (v. till), ali
se ponajprije odnosi na glacijalne (ledenjačke) sedimente
(glacial deposits) koji se sastoje od isprutanih
subangularnih blokova (blokova s ledenjačkim strijama)
različitih promjera i cementiranih (vezanih)
gustim, tvrdim pulveriziranim (fi noklastičnim) glinama
i gorskim brašnom. Termin till se u prvom redu
rabi kao opći termin koji je primjenljiv ne samo na
gore opisane sedimente nego i na takve glacijalne
sedimente u kojima nema blokova ili koji uglavnom
sadrže pjeskoviti materijal i vrlo malo gline. Sinonim:
drift clay.
boulder conglomerate – konglomerat (valutičnjak) s
blokovima. Tip konsolidirane (cementirane) stijene
koja se sastoji uglavnom od blokova (v. boulder).
boulder gravel – šljunak od blokova. Nekonsolidirani
(necementirani, rahli) sediment koji se sastoji uglavnom
od blokova (v. boulder).
boulder of decomposition – blok razlaganja (kemijskog
trošenja). Blok trošenja (v. boulder of weathering) koji
je nastao u procesu kemijskog trošenja ili raspadanja
stijena (v. chemical weathering), na primjer, blok
bazalta modifi ciran i zaobljen sferoidnim trošenjem,
pri čemu je očuvao relativno svježu (neizmijenjenu)
sferičnu jezgru okruženu nizom ljusaka raspadnute
stijene; v. boulder of disintegration.
boulder of disintegration – blok razaranja (mehaničkog
trošenja). Blok trošenja (v. boulder of weathering)
koji je nastao mehaničkim razaranjem stijena (mechanical
weathering), na primjer, blok formiran raslojavanjem
(listanjem) stijene (exfoliation); v. boulder of
decomposition.
boulder of weathering – blok trošenja (raspadanja),
rezidualni blok. Velika odvojena stijenska masa čiji su
rubovi i kutovi zaobljeni. Blokovi trošenja se nalaze
na površini zemlje ili plitko ispod nje. Njihov postanak
je uvjetovan različitim procesima trošenja (raspadanja)
stijena – razlaganjem ili kemijskim trošenjem
(chemical weathering, v. boulder of decomposition)
109
boundstone
i razaranjem ili mehaničkim trošenjem (mechanical
weathering, v. boulder of disintegration). Sinonimi: residual
boulder, weathering boulder.
Bouma cycle – Boumaov ciklus (sekvencija), v. Bouma
sequence.
Bouma sequence – Boumaova sekvencija (ciklus). Vertikalna
sedimentna sekvencija istaložena turbiditnim
strujama (turbidity currents), karakteristični jasno
izraženi niz stadija formiranja potpune sekvencije
turbidita (sequence of turbidite). Izdvojeno je pet vertikalnih
jedinica (stadija, intervala) koje su označene
(odozdo prema gore) slovima a, b, c, d i e i razlikuju
se svojom sedimentnom strukturom i veličinom
(promjerom) zrna: (a) jedinica na dnu sekvencije –
grubozrnasti (krupnozrnasti), loše sortirani i masivni
sedimenti s mogućom gradacijskom slojevitošću
(potencijalne su ležišne stijene); (b) donji slojevi s
paralelnom laminacijom; (c) slojevi s laminacijama
strujnih riplova; (d) gornji slojevi s paralelnim laminacijama,
i (e) jedinica na vrhu sekvencije – pelitni
sedimenti (vrlo fi nozrnasti s paralelnim laminama i
sastavljeni od hemipelagičnih ili pelagičnih muljeva).
Jedinice a i b (i čak jedinica c) mogu zbog raznih
uzroka nedostajati u sekvenciji. Sinonim: Bouma
cycle.
boundary – granica. U geološkom smislu – linija koja
označava granicu iza koje ne postoje neka svojstva
danog objekta (na primjer, površina koja odjeljuje
stijene različitog tipa ili starosti) ili linija koja razdvaja
dvije kartografske jedinice na geološkoj karti.
boundary curve – fazna granica, v. boundary line.
boundary eff ect – rubni (granični) efekt, v. end eff ect.
boundary line – fazna granica. U geokemiji – linija duž
koje graniče područja bilo kojih dviju faza u binarnom
(dvojnom) sustavu i linija duž koje se presijecaju
dvije bilo koje površine likvidusa u ternarnom
(trojnom) sustavu. U kondenziranom ternarnom sustavu
fazna granica odgovara ravnoteži, u pravilu, između
dvije čvrste faze i jedne tekuće faze, Sinonimi:
boundary curve, phase boundary.
boundary pressure – tlak na kontaktu. Srednji tlak na
vodo-naftnom kontaktu (oil-water contact) ili vodoplinskom
kontaktu (gas-water contact) ležišta.
boundary stratotype – stratotip granice jedinica. Određena
točka u određenoj sekvenciji slojeva stijena
koja služi kao standard za defi niranje i prepoznavanje
stratigrafske granice (stratigraphic boundary).
Također se može defi nirati i kao tipski presjek (v. type
section) na kojem je prikazana ili označena sinkrona
(istodobna) granica dviju geokronoloških i stratigrafskih
jedinica koja prolazi unutar kontinuiranog
stratigrafskog presjeka gdje nema bitnog prekida
sedimentacije. Sinonim: type-boundary section; v.
stratotype.
boundary wave – granični seizmički val. Seizmički val
koji se širi (rasprostire) duž slobodne površine ili duž
površine razdjela (razgraničenja) između slojeva.
boundstone – baundston. Tip sedimentne karbonatne
stijene (sedimentary carbonate rock) čije su prvobitne
komponente bile vezane tijekom sedimentacije
i u biti ostale neizmijenjene u procesu rasta (povećanja
mase) stijene (na što upućuju takve njezine
karakteristične osobitosti, kao što su skeletne forme
prorastanja i laminacija ili slojevitost koja nije vezana
uz distribuciju tvari po relativnoj gustoći, odno-