Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

downwash 250
drainage area
downwash – sprani površinski materijal. U geologiji – fi -
nozrnasti površinski materijal (na primjer, poput tla)
koji se spire kišama niz padinu planine ili brežuljka
(osobito ako je vegetacija slabo razvijena).
downwelling – tonjenje (spuštanje) vode, v. sinking, 2.
DP (diff erential-pressure) fl owmeter – diferencijalno
protočno mjerilo, v. diff erential-pressure fl owmeter.
DP (diff erential-pressure) meter – diferencijalno protočno
mjerilo, v. diff erential-pressure fl owmeter.
draft – gaz. Dubina do koje brod ili plutajuća bušaća
platforma (fl oating platform) uranja u vodu, vertikalna
udaljenost od dna broda ili platforme do površine
vode (vodene linije). Gaz poluuronjive bušaće
platforme (semisubmersible drilling unit) podesiv je
balastom za tri vrste operacija – kretanje, bušenje i
čekanje. Za pokretljivost je normalan gaz oko 6 do
8 metara (18,5 do 26 stopa), a za maksimalnu stabilnost
kada se buši gaz se poveća na 20 do 25 metara
(65 do 81 stopa). Za čekanje pri lošem vremenu poluuronjive
platforme su projektirane s nekim srednjim
gazom (obično 15 m/49 ft). Sinonim: draught.
drag – vučenje. U strukturnoj geologiji – savijanje slojeva
na krilu rasjeda (side of fault) koje je uzrokovano
trenjem gibajućih blokova duž rasjedne plohe (fault
surface). Termin također označava tako formirane
pregibe (bend) i iskrivljenja (distortion) slojeva.
drag bit – lopatasto bušaće dlijeto, bušaće dlijeto s lopaticama,
v. drag drilling bit.
drag cast – odljevak vučenja, v. drag mark, 2.
drag drilling bit – (1) bušaće dlijeto režućeg tipa, režuće
bušaće dlijeto. U procesu bušenja – jedan od dvaju
tipova dlijeta za rotacijsko bušenje (rotary drill bit),
uz žrvanjska dlijeta, rock drilling bits, rolling cutter drilling
bits). Prema njihovoj konstrukciji, dijele se na:
(a) dlijeta s čeličnim rezačima (steel cutter drag bits) ili
lopatasta dlijeta – rezni elementi dlijeta imaju oblik
lopatica (v. drag drilling bit, 2); (b) dijamantska dlijeta
(diamond cutter drag bits) – režuća površina dlijeta
ima oblik krune koja se sastoji od brojnih dijamanata
usađenih u matricu dlijeta od volframova karbida,
i (c) polikristalna dijamantska dlijeta (polycrystalline
diamond cutter bits, PCD bits) – okrugli rezni element
dlijeta se sastoji od sloja sintetskog polikristalnog
dijamanta (kristalića dijamanta) vezanog sa cementiranim
supstratom od volframova karbida; v.
drilling bit. (2) lopatasto bušaće dlijeto, bušaće dlijeto
s lopaticama. U procesu rotacijskog bušenja – stari
tip bušaćeg dlijeta (prvi tip dlijeta primijenjenog u
bušenju rotacijskom metodom, rotary drilling) s fi ksnim
čeličnim reznim lopaticama na dnu i bez pokretnih
dijelova. Prema broju lopatica, može biti: (a)
s dvije lopatice (dvolopatasto dlijeto ili kolokvijalno
nazvano dlijeto »riblji rep«, jer su zakrivljene lopatice
orijentirane slično repu ribe – two-blade drilling
bit, two-way drag drilling bit, two-wing drag drilling
bit, fi shtail drilling bit); (b) s tri lopatice (trolopatasto
dlijeto – three-blade drilling bit, three-way drilling bit,
three-wing drilling bit); (c) s četiri lopatice (četverolopatasto
dlijeto – four-blade drilling bit, four-way
drag drilling bit, four-wing drag drilling bit); (d) sa šest
lopatica (šesterolopatasto dlijeto – six-blade drilling
bit) i, (e) s osam lopatica (osmerolopatasto dlijeto
– eight-blade drilling bit). Rezne lopatice su često
obložene tvrdim materijalom ili imaju uloške od
volframova karbida. Buše dubljenjem i rezanjem sti-
jena i djelotvorno se primjenjuju za bušenje mekih
formacija (stijena). Sinonimi: blade bit, blade drilling
bit, drag bit, drag-type bit, drag-type drilling bit, fi nger
bit; v. drilling bit.
drag fold – bora vučenja. Mala bora, obično jedna od
niza bora formiranih u nekompetentnim (mekim)
slojevima (koji zaliježu između kompetentnijih slojeva
ili slojeva tvrđih stijena) kretanjem kompetentnih
slojeva u suprotnim smjerovima u odnosu jednoga
prema drugom. Bore vučenja se također mogu formirati
ispod tektonskih pokrova (thrust sheet). Veličina
im varira od 1 cm do nekoliko metara.
drag groove – brazda vučenja. Trag vučenja (v. drag
mark) u obliku duge, uske i glatke brazde.
drag mark – trag vučenja. U geologiji – (1) Duga glatka
brazda (groove) ili strija (striation) koji se se formirali
vučenjem čvrstog (tvrdog) tijela po površini mekanog
sedimenta, na primjer, trag ostavljen kamenom
ili ljušturom vučenim pričvršćenim algama po
muljevitom dnu. Znak vučenja je obično uži i dublji
od tipičnog znaka klizanja (v. slide mark). (2) Znak u
obliku širokog i zaobljenog hrpta (grebena) s ravnim
vrhom ili oštrom krijestom i obično s uzdužnim strijama.
Takvi tragovi vučenja se formiraju na donjoj
strani iznad zalegnutog sloja ispunjavanjem brazdi
vučenja (v. drag groove), vjerojatno pri turbiditnim
uvjetima (uvjetima turbiditnih struja). Prikladniji termin
za ovaj slučaj bi, međutim, bio drag cast (odljevak
vučenja).
drag-reducing additive – aditiv (agens) za smanjivanje
trenja, v. drag reducing agent.
drag-reducing agent – agens (aditiv) za smanjivanje
trenja. U transportu nafte cjevovodima – agens (aditiv)
koji se dodaje transportiranoj nafti kako bi se
za jednak pad tlaka povećao protok nafte kroz cjevovod.
Agensi su polimerni ugljikovodici i efi kasniji
su u lakim sirovim naftama nego u teškim. Skupi su i
ne mogu se ekstrahirati iz nafte, pa njihova primjena
mora biti ekonomski opravdana. Djelovanje agensa
za smanjivanje trenja se sastoji u smanjivanju pada
tlaka usljed trenja pri turbulentnom strujanju (redukcijom
turbulencije nepoznatim mehanizmom).
Djelotvornost agensa je manja što je viskoznost sirove
nafte veća i što je veći promjer cjevovoda, a veća
je pri većoj Reynoldsovoj značajki (broju). Sinonim:
drag-reducing additive.
drag-type bit – lopatasto bušaće dlijeto, bušaće dlijeto s
lopaticama, v. drag drilling bit.
drag-type drilling bit – lopatasto bušaće dlijeto, bušaće
dlijeto s lopaticama, v. drag drilling bit.
drainage – dreniranje. (1) Podzemno strujanje (migracija)
nafte ili plina u ležištu usljed pada ležišnog tlaka
(gradijenta tlaka u ležištu) uzrokovanog proizvodnjom
bušotina. Lokalno dreniranje je strujanje nafte
i plina prema bušotinama. (2) Istiskivanje močećeg
fl uida (wetting fl uid) nemočećim (nonwetting fl uid) iz
pora stijene, za razliku od upijanja (v. imbibition).
drainage area – područje (zona) dreniranja. U procesu
proizvodnje – područje ležišta koje se efi kasno crpi
jednom bušotinom (iz kojeg pojedinačna bušotina
može proizvoditi naftu ili plin). Veličina područja dreniranja
u velikoj mjeri ovisi o permeabilnosti ležišta
– dobra permeabilnost ležišne stijene omogućuje
dreniranje većeg područja nego niska permeabilnost
guste ležišne stijene. Sinonim: drainage zone.