Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

ipple
cambrian) koja odgovara kasnom pretkambriju ili
gornjem proterozoiku (Proterozoic) prema defi niciji
ruskih geologa (ruskoj stratigrafskoj skali). Približni
ekvivalenti rifeja su sinij (Sinian), belt (Beltian) i eokambrij
(Eocambrian).
ripple – (1) pješčani (sedimentni, taložni) ripl. (a) Mali
pješčani hrbat, nalik valiću na površini vode, koji se
formirao na plohi slojevitosti sedimenta (v. ripple
mark) ili mali pješčani val (sand wave) koji je oblikom
sličan dini (sipini), ali je veličinom znatno manji. Sinonim:
sedimentary ripple. (b) Opći termin za sve
pješčane valove (sand waves) s oblicima sličnim riplovima
malih razmjera. Sinonim: sedimentary ripple.
(2) kapilarni val (ripl), v. capillary wave. (3) mreškanje
površine vode. Blago mreškanje površine vode stvoreno
lahorom. Sinonim: rip. (4) plitko područje rijeke.
Plitko područje rijeke gdje se voda razbija u male valiće
tečenjem iznad kamenitog ili neravnog dna. (5)
riječni gaz, brod, v. riffl e.
ripple bedding – slojevitost s riplovima. Ploha slojevitosti
(bedding surface) karakterizirana postojanjem
riplova (ripple marks).
ripple cross-lamination – kosa laminacija riplova. Kosa
laminacija (cross-lamination) malih razmjera koja se
formirala migracijom strujnih riplova (v. current ripple)
kao rezultat sedimentacije. Karakterizirana je
pojedinačnim laminama debljine od 0,08 cm ( 1 / 32
inča) do 0,3 cm ( 1 / 8 inča). Sinonim: rolling strata.
ripple height – visina ripla. Vertikalna udaljenost od
krijeste (crest) ripla do njegova žlijeba (udubine, trough)
na površini sedimenta s riplovima. Ako je ripl
nesimetričan, visina se mjeri od žlijeba koji priliježe
uz strmiju padinu (padinu ripla okrenutu niz tečenje);
v. ripple-mark amplitude.
ripple index – indeks ripla. Omjer (odnos) duljine vala
ripla (ripple-mark wavelength) i njegove amplitude
(ripple-mark amplitude). Indeks ripla obično varira
od 6 do 22 za riplove formirane vodenim strujama ili
valovima i od 20 do 50 za riplove formirane vjetrom.
Sinonimi: ripple-mark index, vertical form index.
ripple lamina – laminacija ripla. Unutarnja sedimentna
struktura koja se formirala u pijesku ili siltu djelovanjem
struja ili valova kao suprotnost riplovima koji
su se formirali izvana na površini sedimenta. Termin
se obično primjenjuje u množini i uključuje niz slojeva
s nepotpunim profi lima ripla i izoliranim lećama
ripla i također niz prekrivajućih slojeva sa slojevima
ripla.
ripple lamination – laminacija ripla, v. ripple lamina.
ripple load cast – otisak ripla opterećenja. Otisak opterećenja
(load cast) ripla koji pokazuje znakove
gotovo istovremene deformacije (uzrokovane nejednoličnim
opterećenjem, slijeganjem i kompakcijom)
– deformacija se očituje u naglašavanju kontura
žlijeba (trough) i krijeste (crest) ripla i u povećanju
zakrivljenosti lamina. Sada se općenito naziva loadcasted
ripple (v.).
ripple mark, ripple-mark – (1) ripl. Valovita ili izbrazdana
površina koja se sastoji od naizmjeničnih i
gotovo paralelnih malih hrptova (ridges) i udubina
(udolina, hollows) formiranih na površini razdjela između
tekućine i nekoherentnog (rahlog) sedimentnog
materijala (osobito zrnastog materijala poput
rahlog pijeska). Riplovi nastaju na kopnu djelovanjem
vjetra i pod vodom djelovanjem struja ili ta-
724
riser angle
lasanjem vode (danas se više ne smatraju dokazom
samo plitkovodnih uvjeta). Orijentirani su obično
okomito (pod pravim kutom) ili koso na smjer strujanja
tekućine. Sinonim: ripple. (2) ripl, fosilni ripl.
Jedan od malih i prilično pravilnih hrptova različitih
oblika i poprečnih presjeka koji su nastali na površini
sedimenata s riplovima (ripple-marked surface),
osobito ripl koji se očuvao na površini konsolidirane
sedimentne stijene kao strukturna osobitost prvobitne
sedimentacije na površini taloženja i koristan
je za određivanje uvjeta i redoslijeda sedimentacije.
Termin se ranije primjenjivao samo za simetrični ripl
(symmetric ripple mark), ali danas uključuje i asimetrični
ripl (asymmetric ripple mark). Sinonimi: fossil
ripple (v.), ripple ridge.
ripple-mark amplitude – amplituda (visina) ripla. Visina
ripla mjerena kao udaljenost po vertikali između
krijeste ripla (crest of ripple) i njegova susjednog žlijeba
(udubine, trough of ripple). Amplituda riplova
obično iznosi jedan centimetar ili manje; v. ripple
height.
ripple-mark index – indeks ripla (brazde), v. ripple index.
ripple-mark wavelength – duljina vala (valna duljina)
ripla. Udaljenost po horizontali između krijesta ripla
(crest of ripple) mjerena okomito na linije krijesta. Sinonimi:
chord, ripple spacing, ripple wavelength.
ripple ridge – ripl, fosilni ripl, v. ripple mark, 2.
ripple scour – brazda ripla. Velika plitka linearna udubina
sa superponiranim poprečnim riplovima (transverse
ripple mark).
ripple spacing – duljina vala (valna duljina) ripla, v. ripple-mark
wavelength.
ripple symmetry index – indeks simetrije ripla. Stupanj
simetrije ripla koji se defi nira kao omjer (odnos) horizontalne
duljine položene (okrenute u smjeru uz
strujanje) padine (strane) ripla i duljine njegove strme
(okrenute u smjeru niz strujanje) padine (strane).
Asimetrični ripl (asymmetric ripple) ima indeks simetrije
veći od 1.
ripple wavelength – duljina vala (valna duljina) ripla, v.
ripple-mark wavelength.
rip-up – otrgnut, otkinut. (1) Termin za označavanje
sedimentne strukture (sedimentary structure) formirane
klastima (fragmentima, clasts) šejla (obično
plosnatog oblika) koji su bili »oguljeni« strujama s
polukonsolidiranog muljevitog sedimenta i transportirani
(preneseni) na novo mjesto sedimentacije.
(2) Termin kojim se označava klast (clast) u strukturi
otkidanja (rip-up structure).
rise – uzvišica, uzvisina, ispon. (1) U geomorfologiji –
vršni dio brežuljka ili druge forme reljefa koji je viši
od okružujuće površine. (2) U marinskoj geologiji –
široko, izduženo uzdignuće oceanskog dna s ravnomjernim
usponom. Sinonim: swell.
riser – (1) kosina, strmina. U geologiji – vertikalna ili strmo
nagnuta (strmo padajuća) površina jedne od niza
prirodnih stepeničastih formi reljefa, na primjer, kao
glacijalne stepenice (glacial stairway) ili kompleks
sukcesivnih riječnih terasa (river terrace). (2) kolona
uronjene stojke, v. marine riser. (3) stojka. Svaka cijev
u kojoj fl uid struji prema gore.
riser angle – kut uronjene stojke (kolone uronjene stojke).
U procesu bušenja na moru (odobalnog bušenja)
– kut između uronjene stojke (marine riser) i okomice