Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

tracer 902
tractive force
nja ili odmaranja koje su ostavili beskralješnjaci na
mekanom sedimentu ili u njemu (u periodu njegova
taloženja). Tragovi su često očuvani u sedimentnim
stijenama u obliku izbočina ili udubina. Mnogi ihnofosili
su ranije bili smatrani očuvanim tijelima biljaka
i životinja. Ihnofosili su zapis kretanja i ponašanja organizama
u geološkoj prošlosti. Znanost koja se bavi
izučavanjem ihnofosila se naziva ihnologija (ichnology).
Sinonimi: ichnofossil, vestigiofossil.
tracer – trejser, obilježivač. Strana tvar koja se miješa ili
dodaje danoj drugoj tvari i primjenjuje u raznovrsnim
procesima za praćenje njihova tijeka, odnosno
za određivanje distribucije i mjesta označene tvari
– osobito radioaktivni materijali koji se uvode u kemijske,
fi zikalne ili biološke procese. Sinonim: tracer
element.
tracer element – trejser, v. tracer.
tracer log – ispitivanje radioaktivnim trejserima. Injektiranje
izvora radioaktivnog gama-zračenja (radioactive
gamma-ray source) u bušotinu radi praćenja njegova
gibanja i lociranja nastalih cementnih kanala
(cement channeling) ili praćenja efekta sekundarne
cementacije (secondary cement job). Radioaktivni
trejseri u pijesku se rabe za hidrauličko frakturiranje
(hydraulic fracturing) i šljunčane zasipe (gravel packing).
Sinonim: tracer survey.
tracer survey – ispitivanje radioaktivnim trejserima, v.
tracer log.
tracer test – ispitivanje trejserima (obilježivačima). Metoda
određivanja putanja i brzine strujanja fl uida u
ležištu injektiranjem u ležište kroz injekcijske bušotine
fl uida s dodatkom male količine tvari (materijala),
često radioaktivne (radioaktivni trejser), koja se može
lako detektirati u proizvodnim bušotinama. Metoda
se također primjenjuje za procjenu zasićenja ležišta
naftom u procesima cikličkog injektiranja.
trace slip – paralelni rasjedni pomak. Komponenta čistog
(ukupnog) rasjednog pomaka (v. net slip) koja je
paralelna s tragom neke reperne ravnine (indeks plane),
na primjer, plohe slojevitosti (bedding plane), na
paraklazi rasjeda (fault plane); v. trace-slip fault.
trace-slip fault – rasjed s paralelnim pomicanjem; rasjed
s paralelnim pomakom. Rasjed čiji je čisti (ukupni)
pomak (net slip) paralelni pomak (v. slip trace) ili pomak
(slip) paralelan s tragom plohe slojevitosti (trace
of bedding plane) ili s drugom repernom ravninom
(index plane).
trachyandesite – trahiandezit. Ekstruzivna (efuzivna)
eruptivna (magmatska) stijena (extrusive rock) srednjeg
sastava između trahita (trachyte) i andezita (andesite)
s natrijskim (kiselim) plagioklasom, alkalnim
glinencem (feldšpatom) i jednim ili više mafi tnih minerala
(biotitom, amfi bolom ili piroksenom).
trachybasalt – trahibazalt. Ekstruzivna (efuzivna) eruptivna
(magmatska) stijena (extrusive rock) srednjeg
sastava između trahita (trachyte) i bazalta (basalt)
koja je karakterizirana prisutnošću i kalcijskog (bazičnog)
plagioklasa i alkalnog glinenca (feldšpata)
zajedno s klinopiroksenom, olivinom i možda s malom
količinom analcima i leucita.
trachyte – trahit. Grupa fi nozrnastih, obično porfi rnih
ekstruzivnih (efuzivnih) eruptivnih (magmatskih)
stijena (extrusive rocks) koje sadrže alkalni glinenac
(feldšpat) i malu količinu mafi tnih minerala (biotita,
rogovače ili piroksena) kao glavne komponente i
možda malu količinu natrijskog (kiselog) plagioklasa.
Terminom se također označava svaka stijena
koja je član te grupe. Trahit je ekstruzivni (efuzivni)
ekvivalent (analog) sijenita (syenite). Smanjivanjem
sadržaja alkalnog glinenca (feldšpata) trahit postupno
prelazi u latit (latite), a porastom sadržaja kvarca
u riolit (rhyolite)
trachytic – trahitski, trahitni. (1) Teksturni termin koji
se primjenjuje na vulkanske stijene (volcanic rocks)
u kojima mikroliti glinenca (feldšpata, feldspar microlites)
u osnovnoj masi imaju gotovo paralelnu
orijentaciju(raspored), odgovarajuću strujnicama
lave od koje su formirani. (2) Koji se odnosi na trahit
(v. trachyte) ili je od njega sastavljen.
trachytoid – trahitoidan. Teksturni termin koji se
prvobitno primjenjivao na faneritske eruptivne
(magmatske) stijene (phaneritic igneous rocks) po
analogiji s trahitskom teksturom (trachytic texture)
nekih potoka lave. U takvim stijenama, na primjer,
mnogim nefelinskim sijenitima (nepheline syenites),
glinenci (feldšpati) imaju paralelan ili gotovo paralelan
raspored. Termin trachytoid se sada primjenjuje
za sve slične teksture bez obzira na sastav stijena u
kojima se sreću.
track – fosilni trag nogu. U paleontologiji – fosilna struktura,
znak ostavljen nogom ptica, reptila (gmazova),
sisavaca ili drugih životinja u mekom materijalu. Sinonim:
footprint; v. trail, 2.
trackway – staza fosilnih tragova (fosilizirani otisci)
nogu. Kontinuirani niz fosilnih tragova nogu životinja,
fosilni tragovi njihova kretanja.; v. track.
tract – (1) kopneni pojas (područje, prostor). U geografi ji
– područje ili površina kopna koji se mogu odrediti
(defi nirati) sa stanovitom točnošću. (2) odsječak vodotoka.
Dio vodotoka, na primjer, gorski odsječak
vodotoka (mountain tract) ili dolinski odsječak vodotoka
(valley tract).
traction – vučenje. U geologiji (sedimentologiji) – način
transportiranja (prenošenja) sedimenta u kojem
se čestice prenose duž dna (paralelno s dnom – po
njemu, blizu njega ili neposredno iznad njega) valjanjem
(rolling), klizanjem (sliding), vučenjem (dragging),
guranjem (pushing) ili odskakivanjem (saltation),
na primjer, blokovi koji se valjaju i prevrću po
koritu (duž korita) rijeke ili pijesak prenošen vjetrom
preko površine pustinje ili premještan valovima i
strujama na žalovima (plažama).
tractional load – vučenjem transportirani sedimentni
materijal, v. traction load.
traction current – struja vučenja, vučna struja, v. tractive
current.
traction load – vučenjem transportirani sedimentni materijal.
Transportirani sedimentni materijal u koritu
(v. bed load) koji je prenošen vučenjem. Sinonim:
tractional load.
tractive current – struja vučenja, vučna struja. Struja u
vodi stajačici koja transportira (prenosi) sediment
duž dna i u kontaktu s dnom kao u rijekama. Sinonim:
traction current; v. turbidity current.
tractive force – sila vučenja. U hidraulici – vučenje
(drag) ili smicanje (shear) koji se razvijaju na močenoj
površini riječnog korita i djeluju u smjeru strujanja.
Ako se mjeri po jedinici močene površine, jedinična
sila vučenja (unit tractive force) je jednaka relativnoj
gustoći vode pomnoženoj s produktom hidrauličkog