Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

vein bitumen 941
vermiculites
u kopnenom ledu. (6) uski prolaz u ledu. Uski prolaz
u pločnom ledu (pack ice). (7) usko korito u stijeni (zemlji).
(8) uski potok vode u stijeni (zemlji). Vodotok koji
teče uskim koritom u stijeni ili zemlji (tlu).
vein bitumen – žilni bitumen. Svaki od crnih ili tamnosmeđih
bitumena koji odaju smolasti miris, lako se
upale i gore dimnim plamenom. Sreću se u pukotinama
stijena ili rjeđe formiraju čašaste sedimente
(nakupine) na površini.
vein-dike, vein dike, veindike – žilni dajk (žica). Pegmatitna
intruzija (pegmatitic intrusion) koja ima karakteristike
i žile (vein) i dajka (dike).
veined gneiss – žilni gnajs. Sastavljeni (složeni) gnajs
(composite gneiss) s nepravilnim slojanjem (termin
se obično primjenjuje na terenu i nema genetski
smisao).
veinlet – intruzivna žilica. Mala, jezičasta magmatska
intruzija (intruzija eruptivnih stijena, igneous intrusion)
nepravilna oblika.
vein quartz – žilni kvarc. Stijena koja se sastoji uglavnom
od sraslih kristala kvarca pegmatitnog ili hidrotermalnog
podrijetla i obično različite veličine.
velocity analysis – analiza brzina. U seizmičkoj prospekciji
– izračunavanje distribucije brzine seizmičkih
signala primjenjujući normalne vremenske pomake
(normal-moveout times), odnosno, izračunavanje
brzine prema mjerenjima prirasta vremena nailaska
refl ektiranog (odbijenog) vala po njegovom hodografu.
velocity coeffi cient – koefi cijent brzine. (1) U hidraulici
– numerički faktor (bezdimenzijski broj uvijek manji
od jedinice) koji izražava omjer (odnos) stvarne brzine
istjecanja vode iz prigušnice ili drugog hidrauličkog
uređaja i teoretske brzine (brzine kada ne bi bilo
gubitka zbog trenja). (2) U mehanici fl uida – omjer
(odnos) stvarne brzine izlaženja plina iz sapnice i brzine
izračunane pri idealnim uvjetima (bez gubitaka
zbog trenja). Uvijek je manji od jedinice.
velocity discontinuity – diskontinuitet brzine, seizmički
diskontinuitet, v. discontinuity, 3.
velocity distribution – distribucija brzine. U seizmici
– distribucija brzine po dubini, zavisnost između
seizmičke brzine (brzine širenja seizmičkih valova,
seismic velocity) i lokacije, uključujući i horizontalnu i
vertikalnu distribuciju.
velocity gradient – gradijent seizmičke brzine, seizmički
gradijent, v. seismic gradient.
velocity head – visina brzine, kinetička visina. U mehanici
fl uida (hidraulici) – energija koju posjeduje jedinica
težine fl uida usljed njene brzine (brzine njena
strujanja) i jednaka je kvocijentu kvadrata brzine
strujanja i dvostruke gravitacije (v 2 /2g – ako je brzina
strujanja u nekoj točki jednaka v, m/s); energija
strujanja fl uida izražena kao vertikalna udaljenost
(visina) s koje treba padati tekućina da bi postigla
zadanu brzinu; visina dizanja tekućine na kojoj ona
stječe kinetičku energiju dostatnu za dizanje tekućine
iznad dane točke. Sinonim: kinetic head; v. head,
elevation head, pressure head, total head.
velocity log – karotaža brzina, v. sonic log, sonic logging.
velocity profi le – (1) profi l (presjek) seizmičkih brzina,
sondiranje seizmičkih brzina. U geofi zici – registracija
seizmičkih refl eksa (refl ektiranih seizmičkih valova,
seismic refl ections) u širokom intervalu udaljenosti iz-
među točke paljenja (shot point) i geofona (geophone).
Primjenjuje se za određivanje seizmičke brzine
(brzine širenja seizmičkih valova, seismic velocity) iz
zavisnosti između udaljenosti i vremena putovanja
seizmičkih signala. (2) profi l brzine strujanja. Distribucija
srednje brzine strujanja fl uida kroz poprečni
presjek cjevovoda.
velocity-type fl owmeter – protočno mjerilo (mjerilo
protoka) na principu brzine strujanja. Uređaj turbinskog
tipa za mjerenje protoka fl uida u kojem strujanje
fl uida izaziva gibanje turbinskog rotora i daje
očitke volumen-vrijeme.
Vendian – vendij. Zadnji period proterozoika ili proterozojske
ere (Proterozoic) koji je trajao otprilike prije
650 do 544 milijuna godina. Karakteriziran je fosilima
koji čine karakterističnu zbirku kompleksnih organizama
mekog tijela (nađeni su na nekoliko mjesta
širom svijeta).
veneer – (1) tanki sedimentni pokrov. U geologiji – tanki,
ali rasprostranjeni površinski sloj sedimenata koji
prekriva stariju geološku formaciju ili površinu, na
primjer, pokrov aluvijalnih sedimenata (veneer of
alluvium) razvijenih na pedimentu. (2) kora na površini
stijene. U geologiji – kora na površini stijene koja
se formirala trošenjem (raspadanjem, weathering) ili
promjenom na drugi način, na primjer, pustinjska
prevlaka (desert varnish).
vent line – vod za ispuhivanje. Vod na vrhu kolone uronjene
stojke (marine riser) na poluuronjivoj bušaćoj
platformi (semisubmersible) i bušaćem brodu (drillship)
koji spaja kolonu s diverterom (diverter) za ispuhivanje
plina.
venturi – Venturijeva cijev, v. Venturi tube.
Venturian – venturij. Stratigrafski kat srednjeg pliocena
(Middle Pliocene) u Sjevernoj Americi – iznad repeta
(Repettian), a ispod vilera (Wheelerian).
Venturi (venturi) meter – Venturijevo protočno mjerilo,
protočno mjerilo s Venturijevom cijevi. Uređaj
(instrument) za mjerenje brzine strujanja fl uida u
cjevovodima na principu diferencijalnog tlaka. Sastoji
se od cijevi unutar koje je suženje. Prolaženjem
struje fl uida kroz suženje dolazi do pada tlaka – drugi
(kvadratni) korijen iz diferencijalnog tlaka je proporcionalan
brzini strujanja. Venturijevo protočno
mjerilo se rabi u cjevovodima poznatog promjera za
izračunavanje volumenskog protoka fl uida; v. Venturi
tube.
Venturi (venturi) tube – Venturijeva cijev. Instrument
za mjerenje brzine strujanja (protoka) fl uida u cjevovodima.
Cijev se sastoji od kratkog ravnog ulaznog
dijela (s ugrađenim piezometrijskim prstenom), konvergentnog
dijela, grla (najuži dio cijevi – također s
piezometrijskim prstenom) i divergentnog izlaznog
dijela. Promjer ulaza i izlaza je jednak promjeru cjevovoda
u kojem se mjeri protok. Strujanje fl uida kroz
suženje je brže pa je tlak na tom mjestu veći. Iz razlike
tlaka se računa brzina strujanja, odnosno protok.
Sinonim: venturi; v. Venturi meter.
vermiculite – vermikulit. Svaki mineral iz grupe vermikulita
(v. vermiculites), na primjer, makonit (maconite),
džeferizit (jeff erisite) i lenilit (lennilite).
vermiculite group – grupa vermikulita, vermikuliti, v.
vermiculites.
vermiculites – vermikuliti, grupa vermikulita. Grupa
minerala fi losilikata. Listasti ili tinjčasti minerali gline