Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

ditch gas 245
dogleg, dog leg, dog’s leg
ditch gas – (1) plin bušaćeg mulja. Prirodni plin detektiran
u krhotinama probušenih stijena (izbušenom
stijenskom materijalu). (2) plin bušaće isplake. Prirodni
plin uklonjen iz bušaće isplake u isplačnom vodu
(cjevovodu).
ditch sample – uzorak stijene s isplačnog žlijeba. Uzorak
izbušenog stijenskog materijala koji je iznesen na
površinu strujom isplake i uzet s isplačnog žlijeba
(kanala – v. ditch, 2) tijekom bušenja.
divergence – divergencija. (1) U glacijalnoj geologiji
– poremećaj slike riječne mreže napredovanjem
(nastupanjem) ledenjaka ili ledenog pokrova. (2) U
oceanologiji – razdvajanje (separacija) po vertikali
oceanskih struja horizontalnim tečenjem vode u različitim
smjerovima od zajedničkog središta (izvora,
zone). Termin također označava područje na kojem
dolazi do divergencije. (3) U seizmici – smanjenje
amplitude kolebanja na fronti vala zbog pojave geometrijske
divergencije (geometrical spreading) valne
fronte. Za prostorne valove gustoća energije se smanjuje
(opada) obratno proporcionalno kvadratu udaljenosti
(tada se radi o sferičnoj divergenciji – spherical
divergence), a za površinske valove gustoća energije
se smanjuje obratno proporcionalno udaljenosti
(cilindrična divergencija – cylindrical divergence).
divergent fault – divergentni rasjed. Rasjed s pomicanjem
(pomakom) po pružanju (v. strike-slip fault) ili
vertikalni rasjed po pružanju (rasjed po pružanju s
gotovo vertikalnom paraklazom, torzijski rasjed – v.
wrench fault) duž kojeg je deformacija po pružanju
(strike-slip deformation) praćena komponentom ekstenzije
poprečnom na rasjed. Sinonim: transtensional
fault; v. convergent fault.
divergent plate boundary – divergentna (akrecijska,
konstruktivna) granica ploča, v. accreting plate boundary.
diverging plate boundary – divergentna (akrecijska,
konstruktivna) granica ploča, v. accreting plate boundary.
diverter – (1) niskotlačni prstenasti preventer, diverter.
Tip protuerupcijskog preventera (blowout preventer)
predviđen za niske tlakove (35 i 70 bar/500 i 1.000
psi) koji se primjenjuje za kontrolu erupcije bušotina
s malih dubina i usmjeravanje strujanja fl uida iz
bušotine od bušaćeg postrojenja prema sigurnom
mjestu u slučaju kada slojni fl uid počne nenadano
pritjecati u kanal bušotine, a bušotina se ne može
sigurno zatvoriti (porast tlaka u bušotini bi mogao
uzrokovati frakturiranje formacije). Oprema divertera
je pričvršćena za izljevnu cijev ušća bušotine (bell
nipple) na njenoj glavi ili na morskoj uronjenoj stojci
(marine riser). Ispod divertera se nalazi prirubnica s
dva ili četiri diverterska voda (diverter line) za ispuštanje
i preusmjeravanje strujanja fl uida niz vjetar.
Ventil na diverterskom vodu se automatski otvara
nakon zatvaranja divertera. (2) agens za usmjeravanje
injektiranja (za selektivno injektiranje) kiseline. U
tehnologiji obrade formacija kiselinom – agens (viskozni
gel ili suspenzija gradiranih čvrstih čestica) za
privremeno brtvljenje (čepljenje) pora najpropusnijih
intervala produktivne zone ležišta, čime se injektirana
kiselina preusmjerava u manje permeabilne
neobrađene intervale, odnosno osigurava selektivna
obrada ležišta. Često se rabe smole topljive u nafti i
parafi n. Sinonim: diverting agent, diverting material.
diverter valve – ventil za skretanje strujanja, skretni
ventil. Ventil s ručnim ili pneumatskim upravljanjem
(hand-operated valve, pneumatic-operated valve) za
usmjeravanje strujanja fl uida u povratnom smjeru
kroz petlju ili oko nekog uređaja. Rabi se na jedinicama
za automatsku proizvodnju i mjerenje nafte (tzv.
LACT-jedinicama), gdje ventil vraća naftu u skladišni
rezervoar (stock tank) i isključuje motor pumpe kada
se utvrdi da nafta ne zadovoljava kvalitetu propisanu
za transport. Sinonim: diverting valve.
diverting agent – (1) agens za usmjeravanje injektiranja
(za selektivno injektiranje) kiseline, v. diverter, 2.
(2) agens za usmjeravanje injektiranja (za selektivno
injektiranje) radnog fl uida za frakturiranje, v. diverting
material, 1,
diverting material – (1) materijal za usmjeravanje
injektiranja (za selektivno injektiranje) radnog fl uida
za frakturiranje. U tehnologiji obrade formacija hidrauličkim
frakturiranjem – agens koji se primjenjuje za
preusmjeravanje radnog fl uida za frakturiranje (frac
fl uid) i ograničavanje intervala (zone) frakturiranog
ležišta. Rabi se pijesak presvučen polimerom, parafi
nske kuglice, kamena sol, naftalen i pahuljice benzojeve
kiseline. (2) agens za usmjeravanje injektiranja
(za selektivno injektiranje) kiseline, v. diverter, 2.
diverting valve – ventil za skretanje strujanja, skretni
ventil, v. diverter valve.
D layer – sloj D. Seizmičko područje (sloj) Zemlje na
dubini između 1.000 km i 2.900 km ekvivalentno
Zemljinom donjem plaštu (lower mantle). Na dubini
2.700 km nastupa promjena (prijelaz) kemijske homogenosti
u kemijsku nehomogenost, pa se sloj D
dijeli na dva dijela. Sloj D je dio unutrašnjosti Zemlje
u skladu s njenom klasifi kacijom na slojeve od A do
G; v. A layer, B layer, C layer, E layer, F layer, G layer.
docodonts (Docodonta) – dokodonti. Red mamalija
(sisavaca, mammals) primitivne građe, većinom iz
trijasa i jure.
dofemic – dofemni, dofemski. Jedan od pet razreda
(class) kemijsko-mineraloške klasifi kacije CIPW (v.
CIPW classifi cation) eruptivnih (magmatskih) stijena
(igneous rocks), u kojem je omjer salskih (saličnih)
minerala (salic minerals) i femnih (femskih) minerala
(femic minerals)manji od 3:5, ali veći od 1:7; v. perfemic,
salfemic.
Dogger – doger, srednja (smeđa) jura. Stratigrafska serija
srednje jure (Middle Jurassic) u Europi – iznad donje
jure ili lijasa (v. Lias), a ispod gornje jure ili malma
(v. Malm). Dijeli se na katove alen (Aalenian), bajocij
(Bajocian), baton (Bathonian) i kalovij (Callovian); v.
Jurassic.
doghouse, dog house – upravljačka kabina na bušaćem
postrojenju. Kabina na podištu bušaćeg postrojenja
iz koje bušač (driller) upravlja sustavima postrojenja
za dizanje i rotaciju te opremom za cirkulaciju
bušaćeg (isplačnog) fl uida (nadzire i upravlja procesom
bušenja). Upravljačka kabina također služi za
odlaganje sitnog alata i opreme koji su neophodni u
procesu bušenja. Sinonim: control cabin.
doghouse dope – informacije o bušotini. Kolokvijalni
izraz za informacije o bušotini – o njenoj dubini, izvođenju
operacija, isplaci, incidentima itd.
dogleg, dog leg, dog’s leg – oštra promjena zakrivljenosti
(promjena smjera) kanala bušotine. U procesu
bušenja – termin (u doslovnom prijevodu – »pasja