Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

pneumatic sucker-rod pump
bušaćih fl uida. Slično je bušenju s ispiranjem isplakom
(mud drilling), osim što se rabe kompresori. Primjenjuju
se konvencionalna žrvanjska bušaća dlijeta
(conventional roller-cone bits) s povećanim opterećenjem
i smanjenim brojem okretaja (brzinom vrtnje)
u usporedbi s bušenjem s ispiranjem isplakom.
Pneumatsko bušenje se često primjenjuje za izradu
plitkih bušotina i za bušenje kroz formacije koje su
osjetljive na oštećenje. Proces pneumatskog bušenja
je često brži i jeftiniji od rotacijskog bušenja (rotary
drilling), ali se tijekom bušenja ne mogu kontrolirati
anomalno visoki tlakovi i spriječiti urušavanje stijenke
bušotine.
pneumatic sucker-rod pump – pneumatska dubinska
naftna pumpa s klipnim šipkama. Dubinska naftna
pumpa s klipnim (pumpnim) šipkama pogonjena
vertikalnim pneumatskim cilindrom (pneumatic
cylinder) što je montiran na ušću bušotine (wellhead).
Kolona klipnih šipki (sucker-rod string) se pokreće
tlakom plina na klip u cilindru. Neki pumpni uređaji
imaju dva cilindra (postavljena jedan na drugog)
sa zajedničkom brušenom šipkom (polished rod) i
klipom (piston) u svakom cilindru. Donji cilindar je
pogonski (drive cylinder), a gornji služi za uravnotežavanje
(counter balance cylinder). Plin je obično
komprimirani prirodni plin. Sinonim: pneumatic surface
unit; v. sucker-rod pump.
pneumatogenic – pneumatogen. Termin kojim se označavaju
stijene (ili rudna ležišta) formirane plinovitim
agensima; v. hydatogenic, hydatopneumatogenic.
pneumatolysis – pneumatoliza. U petrologiji – alteracija
stijena ili kristalizacija minerala pod djelovanjem
plinskih emanacija (gaseous emanations) izdvojenih
iz skrućivane magme; v. pneumatolytic.
pneumatolytic – pneumatolitski. U petrologiji – (a)
Koji se formirao pneumatolizom (v. pneumatolysis).
(b) Termin kojim se označavaju površinski produkti
plinskih emanacija (gaseous emanations) u blizini
vulkana. (c) Koji se odnosi na stadij magmatske diferencijacije
(magmatic diff erentiation), srednji između
pegmatitnog i hidrotermalnog stadija. (d) Koji se
odnosi na utjecaje kontaktne metamorfoze (contact
metamorphism) izazvane dubinskim intruzijama
(deep-seated intrusions).
pneumatolytic metamorphism – pneumatolitska metamorfoza
(metamorfi zam). U geologiji – kontaktna
metamorfoza (v. contact metamorphism) koja je praćena
jakom metasomatozom (metasomatism) i javlja
se zbog kemijskog djelovanja magmatskih plinova
(magmatic gases) kako na bočne (okružujuće) stijene
(country rocks), tako i na intruziju (intruzivno tijelo,
intrusion).
podocopes (Podocopida) – podokopi. Red slatkovodnih
ostrakoda (dvoljušturaca, ostracodes). Karakterizirani
su vapnenom ljušturicom (calcifi ed shell) sa
zakrivljenim ili ravnim dorzalnim rubom (dorsal margin)
kraćim od ukupne duljine ljušturice i ožiljkom
mišića (muscle scar) koji se obično sastoji od nekoliko
sekundarnih ožiljaka (secondary scars). Stratigrafska
rasprostranjenost: donji ordovicij-danas.
poecilitic – pojkilitski, v. poikilitic.
poeciloblast – pojkiloblast, v. poikiloblast.
poeciloblastic – pojkiloblastičan, v. poikiloblastic.
poikilitic – pojkilitski. Termin za označavanje teksture
eruptivnih (magmatskih) stijena (igneous rocks) u
638
point-bar deposit
kojima su sitna zrna (kristali) jednog minerala (na
primjer, plagioklasa) nejednolično i nepravilno raspršeni
u tipično anhedralnom većem kristalu drugog
minerala (na primjer, piroksena). Pojkilitskim se
također naziva kristal u koji su uključeni sitniji kristali.
Sinonim poecilitic je zastario u američkoj uporabi,
ali je još najprihvaćeniji u Europi, a uporaba drugog
sinonima semipegmatitic nije preporučljiva.
poikiloblast – pojkiloblast. Veliki kristal koji se formirao
prekristalizacijom tijekom metamorfoze (metamorfi
zma) i sadrži brojne uklopke (inkluzije) malih zrna.
Sinonim: poeciloblast; v. poikiloblastic.
poikiloblastic – pojkiloblastičan. (a) Koji se odnosi na
poikiloblast (v. poikiloblast). (b) Termin za označavanje
teksture metamorfnih stijena (metamorfne teksture,
metamorphic texture) u kojoj mala zrna jedne
komponente leže u većim metakristalima (suvremena
uporaba daje prednost toj defi niciji). (c) Termin
kojim se označava metamorfna tekstura (tekstura
metamorfnih stijena) formirana razvojem (tijekom
prekristalizacije) novog minerala oko brojnih relikata
prvobitno postojećih minerala što daje sličnost
pojkilitskoj teksturi eruptivnih (magmatskih) stijena
(poikilitic texture of igneous rocks). Sinonim: poeciloblastic.
poikilocrystallic – pojkilokristalni, pojkilotopni, v. poikilotopic.
poikilotope – pojkilotop. Veliki kristal jednog minerala
u kojem su uklopljeni manji kristali drugog minerala
u sedimentnoj stijeni (sedimentary rock) koja ima
pojkilotopni sklop (građu, poikilotopic fabric), na primjer,
veliki kristal kalcita u koji su uklopljeni manji
relikti nepotpuno istisnutih kristala dolomita u dedolomitiziranoj
stijeni ili veliki kristal gipsa koji uključuje
brojna zrna kvarca i/ili glinenca (feldšpata).
poikilotopic – pojkilotopni, pojkilokristalni. Termin za
označavanje sklopa (građe, fabric) prekristalizirane
karbonatne stijene (recrystallized carbonate rock)
ili kemijski precipitiranog (kemogenog) sedimenta
(chemically precipitated sediment) u kojem se kristali
koji ga čine razlikuju jedni od drugih po veličini i u
kojem veći kristali jednog minerala uključuju manje
kristale drugog minerala. Sinonim: poikilocrystallic.
point bar – meandarski prud (sprud). Prud riječnog meandra,
kontinentalni fl uvijalni sediment u meandru
rijeke – niski savijeni pješčani ili šljunčani hrbat (sand
ridge, gravel ridge) formiran na unutarnjoj strani rastućeg
meandra sporim dodavanjem (nakupljanjem)
akrecijskog materijala pri migraciji (pomicanju) korita
prema vanjskoj obali. Meandrirajuće rijeke imaju
vrlo izvijeno korito s izrazitim oblicima akumulacije
materijala i erozije (prudovi u meandrima su najveće
akumulacije sedimenata i najznačajniji među njima).
Osnovna karakteristika sedimenata je dobra sortiranost
materijala s tendencijom usitnjavanja (smanjivanja
veličine) zrna prema gore. Kako je riječni tok u
meandru spiralnog oblika, u području najvećih brzina
strujanja dolazi do erozije vanjskog luka meandra
i klizanja materijala u riječno korito. Sedimenti se tu
ispiru, fi nije čestice prelaze u suspenziju a grubozrnasti
(krupnozrnasti) isprani sedimenti zaostaju. Na
unutarnjoj strani luka meandra brzina tečenja je najmanja
i dolazi do sedimentacije prudova. Sinonim:
meander bar; v. fl uvial sedimentary environment.
point-bar deposit – sediment meandarskog pruda