Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

organic texture 585
te različiti drugi spojevi sumpora koji se nalaze u vrlo
malim tragovima, na primjer, tioeteri (thioethers) i alkilni
disulfi di (alkyl disulfi des).
organic texture – organogena tekstura. Sedimentna
tekstura (tekstura sedimenata, sedimentary texture)
koja je nastala djelatnošću organizama, na primjer,
sekrecija materijala skeleta.
organic theory – teorija organskog postanka (organskog
podrijetla). Široko prihvaćena teorija po kojoj su
sirova nafta i prirodni plin (osim dijela metana) nastali
(formirali se) od sazrijevanja (maturation) organske
tvari (materije) koja se očuvala u sedimentnim stijenama.
Sazrijevanje ili termička alteracija (thermal alteration)
jest promjena s temperaturom i vremenom
iz kerogena (koji je dio organske tvari) u ugljikovodik.
Temperatura (obično između 65° i 150 °C/150° i 300
°F za sirovu naftu i viša od 150 °C/300 °F za termogeni
plin) postignuta je pokapanjem (prekrivanjem) sedimenata
(burial of sediments) u bazenima. Sedimentna
stijena koja je generirala ugljikovodik naziva se matična
stijena (source rock) i iz nje on migrira u ležišnu
stijenu (reservoir rock) zamke. Vrlo česta matična stijena
je, na primjer, crni šejl (black shale).
organic weathering – biološko trošenje (raspadanje). U
geologiji – biološki procesi i promjene koji doprinose
razaranju stijena, na primjer, djelovanje sile prodiranja
i širenja korijenja, huminskih kiselina koje oslobađaju
mahovine i lišajevi na kontaktu sa stijenama
i raznih životinja (crva, krtica, kunića) koji uzrokuju
promjene površine tla. Sinonim: biologic weathering.
organogenic – organogen. Termin za označavanje stijena
ili sedimenata koje su građene (sastoje se) od
produkata organske aktivnosti (ostataka organizama),
na primjer, organogeni konglomerat (organogenic
conglomerate). Sinonim: organogenous.
organogenous – organogen, v. organogenic.
organolite – organolit. Svaka stijena koja se sastoji
uglavnom od organskog materijala, osobito stijena
nastala od bilja, na primjer, ugljen, smola i bitumen.
organosedimentary – organogeno-sedimentan, organogeno-taložni.
Koji se odnosi na proces sedimentacije
pod utjecajem organizama, na primjer, na stromatolit,
sedimentnu strukturu formiranu životnom
djelatnošću (procesima) cijanobakterija (modrozelenih
algi).
oriented core – orijentirana jezgra. Jezgra orijentirana
u podzemnom prostoru, odnosno, jezgra koja se
na površini može postaviti u takav položaj kakav je
zauzimala u podzemlju prije izvlačenja. Uzima se s
posebnom oznakom tako da se može odrediti njena
originalna orijentacija. Analiziraju se radi određivanja
pružanja i nagiba ploha uslojavanja (strike of
bedding planes, dip of bedding planes), a u ležištima
s prirodnim pukotinama radi direktnog određivanja
orijentacije pukotina – smjera njihova pružanja i nagiba
(strike of fractures/joints, dip of fractures/joints).
Orijentirane jezgre se također analiziraju za određivanje
smjera maksimalne permeabilnosti (maximum
permeability direction); v. core.
oriented perforating – orijentirano perforiranje. Metoda
perforiranja zaštitne kolone (kolone zaštitnih cijevi,
casing) kod višezonskog proizvodnog opremanja
bušotine (multiple well completion). Alatka za perforiranje
(perforating tool) određuje smjer drugih kolona
uzlaznih cijevi (tubing string) i usmjerava pušku za
orifi ce well tester
perforiranje (perforating gun) dalje od njih.
orifi ce – prigušnica, dijafragma, v. orifi ce plate.
orifi ce coeffi cient – koefi cijent prigušnice (dijafragme).
Brojčana vrijednost za dano protočno mjerilo koja
se rabi za izračunavanje volumenskog protoka fl uida
(registriranog na dijagramu) u jednadžbi protoka
plina kroz prigušnicu (orifi ce gas-fl ow equation). Koefi
cijent prigušnice sadrži u sebi faktore za promjer
prigušnice i fi zikalne karakteristike mjerenog plina
pri standardnim uvjetima.
orifi ce fi tting – fi ting prigušnice (dijafragme). Držač
prigušnice (dijafragme, orifi ce holder) instaliran u
plinovodu (gas line). Kod jednokomornog fi tinga prigušnica
se može ukloniti ako se u fi tingu snizi tlak
(v. junior orifi ce fi tting), a kod dvokomornog fi tinga se
prigušnica uklanja bez prekidanja strujanja (v. senior
orifi ce fi tting).
orifi ce fl owmeter – protočno mjerilo s prigušnicom (dijafragmom),
v. orifi ce meter.
orifi ce gas-fl ow equation – jednadžba strujanja plina
kroz prigušnicu (dijafragma). Jednadžba koja defi nira
strujanje (protok) plina kroz prigušnicu (dijafragmu)
kao umnožak koefi cijenta prigušnice (orifi ce coeffi cient)
i ekstenzije tlaka (pressure extension). Ekstenzija
tlaka je jednaka kvadratnom korijenu iz umnoška
diferencijalnog tlaka (diff erential pressure), odnosno,
pada tlaka kroz prigušnicu (pressure drop across orifi
ce plate) i statičkog tlaka (static pressure) ili tlaka u
cjevovodu (line pressure).
orifi ce meter – protočno mjerilo s prigušnicom (dijafragmom).
Tip protočnog mjerila za mjerenje brzine
strujanja (protoka) fl uida (velocity of fl uid fl ow) na
principu registracije diferencijalnog tlaka plina (koji
struji kroz prigušnicu) duž suženja u smjeru strujanja.
Tlak se zapisuje na kružnom dijagramu (circular
chart), a podaci tlaka se pretvaraju u standardne kubne
metre (ili stope) s pomoću faktora mjerila (meter
factor). Najjednostavniji tip tih mjerila je mjerno koljeno
(elbow meter). Venturijeva cijev (Venturi meter)
također spada u tu vrstu protočnih mjerila. Sinonim:
orifi ce fl owmeter.
orifi ce plate – prigušnica, dijafragma. Metalna ploča sa
središnjim prolaznim otvorom određenog promjera
koja se postavlja u cjevovod radi mjerenja volumenskog
protoka (volume fl ow) i kalibracije protočnih
mjerila registracijom diferencijalnog tlaka fl uida koji
struji kroz prigušnicu.
orifi ce plate holder – držač prigušnice (dijafragme). Naprava
koja drži prigušnicu (dijafragmu) u cjevovodu.
Držač može biti ili par prirubnica prigušnice (orifi ce
fl ange) ili fi ting prigušnice (orifi ce fi tting).
orifi ce pressure drop – pad tlaka u prigušnici (dijafragmi).
Diferencijalni tlak (pad tlaka) između ulazne i
izlazne strane (ispred i iza) prigušnice (upstream side
of orifi ce, downstream side of orifi ce) uzrokovan povećanjem
brzine strujanja plina kroz nju. Pad tlaka pri
strujanju kroz prigušnicu u protočnom mjerilu s prigušnicom
(orifi ce fl owmeter) služi za mjerenje brzine
strujanja i volumena.
orifi ce well tester – protočno plinsko mjerilo s prigušnicom
za ispitivanje bušotina. Naprava za mjerenje proizvodnje
(protoka) plina (gas fl ow) pri ispitivanju bušotina.
Sastoji se od nazuvice (nipple), postavljene na
otvorenom kraju cjevovoda, na koju se pričvršćuju
prigušnice s oštrim rubom. Mjeri se statički tlak u na