Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

soft magnetization
soft magnetization – mekana magnetizacija. Magnetizacija
koja se lako može ukloniti, osobito remanentna
magnetizacija (remanent magnetization) s
malom koercitivnošću (koercitivnom silom, coercive
force); v. hard magnetization.
soft mineral – mekani mineral. Mineral koji posjeduje
tvrdoću manju od tvrdoće kvarca, tj. tvrdoću manju
od sedmog stupnja Mohsove skale tvrdoće minerala;
v. hardness of minerals, Mohs scale, hard mineral.
soft rock – mekana stijena. (1) Termin slobodne primjene
kojim se označava sedimentna stijena (sedimentary
rock) za razliku od eruptivne (magmatske, igneous
rock)) ili metamorfne stijene (metamorphic rock);
v. hard rock. (2) Stijena koja je relativno neotporna
na eroziju; v. hard rock. (3) Termin koji bušači rabe za
sedimentne stijene starosti nakon krede (obično za
nekonsolidirane pješčenjake ili gline) koje se buše
relativno brzo i čije je uzorke teško povezati s točnom
dubinom; v. hard rock.
soft-rock geology – geologija mekanih stijena. Kolokvijalni
termin za geologiju sedimentnih stijena (geology
of sedimentary rocks), za razliku od geologije
tvrdih stijena (v. hard-rock geology).
soft scale – mekani kamenac. Kamenac koji nastaje od
kalcij-karbonata u opremi (cijevima, posudama), za
razliku od tvrdog kamenca (v. hard scale). Do precipitacije
kalcij-karbonata iz slane vode dolazi zbog
oslobađanja ugljik-dioksida iz vode s padom tlaka.
soft water – mekana voda. Voda bez soli magnezija i
kalcija, voda koja sadrži manje od 60 mg/l komponenata
koje uvjetuju njenu tvrdoću (preračunano na
karbonat kalcija). Mekane vode se lako pjene s običnim
sapunom; v. hard water, water hardness.
soil – tlo. (1) U inženjerskoj geologiji – svaki nekonsolidirani
materijal koji zaliježe na temeljnim stijenama
(bedrocks). Termin je u uobičajenoj uporabi među
specijalistima inženjerske geologije, ali je u novije
vrijeme njegov približni sinonim regolit (v. regolith)
ušao u široku geološku primjenu. (2) U pedologiji –
(a) Prirodna sredina za rast biljaka. (b) Termin koji se
rabi u klasifi kaciji tala za označavanje nakupina prirodnog
zemljastog materijala ili umjetno stvorenog
čovjekom na površini Zemlje koji sadržava žive organizme
i podržava ili je sposoban podržavati rast bilja
na otvorenom. Donja granica tla obično odgovara
donjoj granici biološke aktivnosti i općenito odgovara
dubini prodiranja korijenja višegodišnjih biljaka.
soil creep – puzanje tla, površinsko puzanje. Sporo i postojano
kretanje tla i rastresitog stijenskog materijala
niz kosinu (padinu) koja može biti vrlo položena, ali
je obično strma. Sinonim: surfi cial creep.
soil erosion – erozija tla. Otkidanje i kretanje gornjeg
sloja tla ili materijala tla s gornjeg dijela njegovog
profi la pod djelovanjem vjetra i vode tekućice, osobito
kao posljedica promjena uzrokovanih ljudskom
djelatnošću (na primjer, zbog neodgovarajućih ili
nepravilnih metoda obrade tla). Erozija tla uključuje
žljebastu eroziju (v. rill erosion), eroziju vododerinama
(v. gully erosion), plošnu eroziju (v. sheet erosion) i
eroziju vjetrom (v. wind erosion).
soil fl ow – solifl ukcija, v. solifl uction.
soil fl uction – solifl ukcija, v. solifl uction.
soil gas – plin u tlu (iz tla). Biogeni plin (metan) koji je
nastao na vrlo malim dubinama.
soil mechanics – mehanika tla. Primjena principa i za-
804
soled boulder
kona mehanike i hidraulike na rješavanje inženjerskih
problema vezanih uz izučavanje ponašanja i prirode
tala, sedimenata i drugih nekonsolidiranih akumulacija
(nakupina) čvrstih čestica koji su se formirali mehaničkim
razaranjem i kemijskim razlaganjem stijena
koje sadržavaju ili ne sadržavaju primjese organskih
tvari. Mehanika tla je detaljno i sistematsko izučavanje
fi zičkih svojstava i mogućnosti iskorištavanja tla,
osobito u primjeni kod izgradnje cesta i temeljenja
objekata te također izučavanje drugih problema vezanih
uz stabilnost tla.
soil moisture – vlaga (vlažnost, voda) tla, v. soil water.
soil physics – fi zika tla. Sistematizirani skup znanja koje
se odnosi na fi zičke karakteristike tala i također na
metode i instrumente koji se primjenjuju u izučavanju
tih karakteristika.
soil science – pedologija. Izučavanje formiranja, svojstava,
zalijeganja i iskorištavanja tala kao prirodnih
resursa. Općenito uključuje kemiju, fi ziku, mikrobiologiju,
morfologiju i mineralogiju tala, kao i njihovu
genezu (postanak) i klasifi kaciju. Sinonim: pedology.
soil stabilization – stabilizacija (učvršćivanje) tla. Kemijska
ili mehanička obrada primijenjena za povećavanje
ili održavanje stabilnosti mase tla ili za poboljšanje
njegovih tehničkih svojstava, na primjer,
za povećavanje smične čvrstoće (otpornosti na smicanje,
shear strength), smanjivanje kompresibilnosti
(stlačivosti, compressibility) ili smanjivanje sklonosti
tla k apsorpciji vode. Metode stabilizacije ili učvršćivanja
tla uključuju fi zičku kompakciju (zbijanje) tla i
obradu tla cementom, vapnom i bitumenom.
soil-stratigraphic unit – pedološko-stratigrafska jedinica.
Tlo s fi zičkim svojstvima i stratigrafskim odnosima
(položajem) koji omogućuju njegovo konzistentno
prepoznavanje i kartiranje kao stratigrafske jedinice.
Formira se uglavnom prema podzalegnutim litostratigrafskim
jedinicama koje mogu imati različit sastav
i geološku starost.
soil water – voda (vlaga, vlažnost) tla. Voda koja se nalazi
u zoni vode (vlage ili vlažnosti) tla (v. belt of soil
water). Sinonim: soil moisture.
soil-water belt – pojas vode (vlage) tla, v. belt of soil
water.
soil-water zone – pojas vode (vlage) tla, v. belt of soil
water.
sole – (1) podina. U geologiji – donja, relativno ravna,
ploha stijenskog tijela (rock body) ili žile (vein), osobito
podina sedimentnog sloja (bottom of a sedimentary
stratum). (2) podina navlake. U geologiji – rasjedna
ploha (fault plane) koja leži ispod tektonskog pokrova
ili šarijaža (v. thrust sheet). Sinonim: sole plane.
(3) podina (osnovica) klizišta. Srednji i donji dio plohe
smicanja klizišta tla (shear surface of landslide). (4) podina
(podinski led) ledenjaka. Donji dio ili bazalni led
(basal ice) ledenjaka koji često sadrži fragmente stijena,
zagađen je i odijeljen oštrom granicom od čistog
leda. (5) dno doline. Najniži dio doline.
sole cast – podinski otisak (odljevak), otisak (odljevak)
na podini sloja. Podinski znak ili trag (znak ili trag na
podini sloja – v. sole mark) koji se sačuvao u obliku
ispupčenja (izbočine) na donjoj površini sloja koji
neposredno pokriva gornju površinu drugog, fi nije
zrnastog sloja s tragovima primarne sedimentne
strukture u obliku udubljenja.
soled boulder – izglačani blok. Kamen s tupim uglovi-