Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

gas-cap drive index (GDI) 345
gas chromatograph
naftnoj zoni tijekom proizvodnje. Mehanizam istiskivanja
nafte je tipična kombinacija režima otopljenog
plina u naftnoj zoni i ekspanzije plina u kapi i njegova
prodora u naftnu zonu, pri čemu je početna plinska
kapa primarni izvor ležišne energije. Ekspanzija stijene
i vode u njoj neznatno doprinosi energiji ležišta.
Karakteristično je za režim plinske kape da pad ležišnog
tlaka i proizvodnje nije tako brz kao kod režima
otopljenog plina, a ponašanje proizvodnog plinskog
faktora (GOR) je povoljnije. Pad tlaka u ležištu je tijesno
vezan s relativnom veličinom plinske kape – što
je kapa veća, to je pad tlaka postupniji. Porast plinskog
faktora je spor, jer zbog većeg tlaka u ležištu
više plina ostaje otopljeno u nafti, ali je kasnije njegov
rast vrlo brz, kada ekspandirajuća plinska kapa
dopre do najviših proizvodnih bušotina na strukturi
i nastavlja se povećavati budući da se kontakt plinnafta
spušta niz strukturu i raste proizvodnja plina iz
kape. Prema tome, ležišta s režimom plinske kape su
osjetljivija na tempo crpljenja od ležišta s režimom
otopljenog plina. Bušotine koje su smještene blizu
kape moraju proizvoditi malim kapacitetom kako bi
se spriječio nastanak plinskih jezika. Na iscrpak nafte
utječe također veličina kape – što je ona veća, to je
veći konačan iscrpak nafte. Proizvodnje vode nema ili
je neznatna. Režim plinske kape je relativno efi kasan
– konačan iscrpak nafte se kreće od 20 do 40% od
početnih rezervi i zavisi od veličine početne plinske
kape (iscrpak raste s veličinom kape ako se proizvodnja
plina iz nje može održavati na minimumu), zatim
od geometrije ležišta (povoljniji iscrpak se postiže u
ležištima sa strmim padom (nagibom) ili debelom
naftnom zonom, jer se proizvodne bušotine u tom
slučaju mogu perforirati što dalje od plinsko-naftnog
kontakta) i od tehnologije proizvodnje (zatvaranje
proizvodnih bušotina koje su počele proizvoditi velike
količine plina iz kape. Sinonimi: external gas drive,
free-gas cap drive, gas drive; v. natural drive, natural
drive mechanisms, combination drive, solution-gas drive,
water drive.
gas-cap drive index (GDI) – indeks režima plinske kape.
Brojčani pokazatelj (izražen kao dio cijelog ili postotak)
djelovanja režima originalne plinske kape u
kombiniranom (mješovitom) režimu iskorištavanja
naftnih ležišta, odnosno dio ukupne proizvodnje
nafte ostvaren ekspanzijom originalne plinske kape
(originalnog slobodnog plina) naftnog ležišta. Matematički,
taj indeks izražava neto ekspanziju plinske
kape (s odbitkom proizvedenog plina iz kape). Veličina
tog indeksa u velikoj mjeri ovisi o volumenu
originalne plinske kape i količini proizvodnje plina
iz kape. Ako je djelovanje vodotlačnog režima slabo,
treba nastojati povećati indeks režima plinske
kape tijekom proizvodnog vijeka ležišta. Vrijednost
indeksa je promjenljiva tijekom eksploatacije ležišta;
v. drive indexes.
gas-cap drive oil recovery – iscrpak nafte režimom
plinske kape, v. gas-cap drive.
gas-cap drive oil reservoir – naftno ležište s režimom
plinske kape. Naftno ležište s primarnom plinskom
kapom znatne veličine (u odnosu na naftnu zonu
ležišta) sa slabim utjecajem vodotlačnog režima ili
bez njega. Mehanizam istiskivanja nafte je ekspanzija
kape. Karakteristike režima su sporiji pad ležišnog
tlaka nego u ležištu jednakog volumena s režimom
otopljenog plina, bezvodna proizvodnja nafte ali brz
rast proizvodnog plinskog faktora (GOR) u bušotinama
koje su smještene visoko na strukturi zbog prodora
plina iz kape u naftnu zonu. U gotovo svakom
ležištu s režimom plinske kape dolazi do stanovite
gravitacijske segregacije, koja potpomaže ekspanziju
kape i strujanje nafte prema dolje, što rezultira
većim konačnim iscrpkom nafte. Konačan iscrpak
nafte ovisi o veličini plinske kape, vertikalnoj permeabilnosti,
viskoznosti slojne nafte (nepovoljan omjer
viskoznosti nafte i plina dovodi do stvaranja plinskih
jezika i, prema tome, do ranog prodora plina u proizvodne
bušotine) te stupnju očuvanja energije kape
(zatvaranjem bušotina s visokim plinskim faktorom).
Sinonimi: external gas drive oil reservoir, gas-cap drive
reservoir; v. gas-cap drive.
gas-cap drive recovery – iscrpak nafte režimom plinske
kape, v. gas-cap drive.
gas-cap drive reservoir – ležište s režimom plinske
kape, v. gas-cap drive oil reservoir.
gas-cap expansion – ekspanzija plinske kape. Proces
istiskivanja nafte iz ležišta s režimom plinske kape
njenim ekspandiranjem u naftnu zonu ležišta.
gas-cap fi eld – polje s plinskom kapom, v. gas-cap drive
oil reservoir, gas-cap oil reservoir.
gas-cap gas – plin plinske kape. Slobodni prirodni plin
koji se nalazi u plinskoj kapi zasićenog naftnog ležišta
ili potječe iz nje. Sinonim: cap gas.
gas-cap injection – injektiranje plina u plinsku kapu, v.
gas injection into gas cap.
gas-cap oil reservoir – naftno ležište s plinskom kapom,
dvofazno naftno ležište. Naftno ležište s primarnom
plinskom kapom i naftnom zonom ispod nje. Distribucija
volumena između plinovite i naftne faze
može varirati u ekstremno širokom rasponu ovisno
o temperaturi i tlaku ležišta. Sinonimi: associated oil
reservoir, gas-cap reservoir, two-phase reservoir.
gas-cap reservoir – naftno ležište s plinskom kapom,
dvofazno naftno ležište, v. gas-cap oil reservoir.
gas cavern storage – skladištenje plina u kavernama;
plinsko skladište u kavernama, v. underground natural
gas storage in rock caverns, underground natural gas
storage in salt caverns.
gas chromatograph – plinski kromatograf. Analitički
uređaj (aparatura) za fi zičko razdvajanje komponenata
plina (plinske smjese) koje se pojedinačno
mjere. Također se rabi za određivanje nekih fi zikalnih
svojstava, kao što su koefi cijenti razdiobe i izoterme
adsorpcije, te kao pripremni postupak (metoda) za
izolaciju čistih komponenata ili određenih frakcija iz
kompleksnih smjesa. Aparatura se sastoji od tri glavna
dijela – jedinice za uvođenje uzorka (injektora),
jedinice za razdvajanje (separaciju) komponenata
(jedne ili više kromatografskih kolona) i detektora.
Uzorak plina za kromatografsku analizu se uvodi u
kolonu (column), gdje je nošen plinom nosiocem
(inertni plin, obično dušik ili helij). Kolona je ispunjena
čvrstim materijalom ili tekućinom, koji se naziva
nepokretna ili stacionarna faza (stationary phase) ili
punjenje kolone (packing) i u njoj se plin razdvaja
na pojedine komponente ovisno o njihovu afi nitetu
prema stacionarnoj fazi – hlapljive, lakše i manje polarne
komponente prolaze brže kroz kolonu. Pri defi
niranim i kontroliranim uvjetima razdvojene komponente
se mogu kvalitativno identifi cirati (prema