Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

head fl ow 389
heat conduction
head fl ow – pulzirajuće (periodičko) eruptiranje bušotine,
v. heading fl ow.
heading – pulzirajuće (periodičko) eruptiranje bušotine,
v. heading fl ow.
heading fl ow – pulzirajuće (periodičko) eruptiranje bušotine.
Prirodna proizvodnja naftne bušotine periodičkim
(isprekidanim, pulzirajućim) eruptiranjem.
Uzrok takva periodičkog strujanja nafte iz bušotine
je često nedovoljna količina plina za podržavanje
stabilnog strujanja. Kolona uzlaznih cijevi se puni
naftom i stupac nafte se izbacuje na površinu tek
kada se nakupi dovoljno plina. Pulzirajuće strujanje
je tip strujanja fl uida u bušotini s dugim intervalima
izmjenjivanja stupaca (»čepova«) kapljevine i plina
(strujanje fl uida s kratkim intervalima izmjenjivanja
čepova kapljevine i plina) i naziva se čepoliko strujanje
(v. slugging fl ow). Sinonimi: fl ow by heading,
fl ow by heads, fl owing by heads, head fl ow, heading,
surging.
heading side – podinsko krilo rasjeda, v. footwall.
heading surging – pulzirajuće (periodičko) eruptiranje
bušotine, v. heading fl ow.
heading wall – podinsko krilo rasjeda, v. footwall.
head loss – gubitak tlaka trenjem, v. friction head.
head pressure – tlak stupca fl uida. Tlak koji se javlja
(nastaje) usljed težine stupca tekućine. Obično se
mjeri u milimetrima (ili inčima) stupca vode ili žive.
head-type meter – protočno mjerilo na principu promjenljivog
pada tlaka. Pribor za mjerenje brzine strujanja
fl uida. Mjeri se diferencijalni tlak između dviju
točaka u protoku, a protok je proporcionalan kvadratnom
(drugom) korijenu iz diferencijalnog tlaka.
U taj tip protočnog mjerila spadaju mjerila s prigušnicom,
Venturijeva i Pitotova cijev i mjerno koljeno.
headward erosion – regresivna erozija. Proširivanje i
urezivanje (usijecanje) mlade doline (young valley)
ili jaruge (gully) uzvodno (u smjeru izvora rijeke) kao
rezultat erozije gornjih dijelova doline. Taj proces je
praćen plošnim spiranjem (rainwash), stvaranjem
jaruga (gullying) i klizanjem materijala (slumping of
material) u gornje dijelove doline. Sinonimi: head
erosion, headwater erosion, retrogressive erosion.
headwater erosion – regresivna erozija, v. headward
erosion.
head wave – vodeći (vodeći refraktirani, vodeći prelomljeni)
seizmički val. U seizmičkoj prospekciji metodom
refrakcije – seizmički val koji ulazi (upada) u
sredinu (sloj) s velikom brzinom širenja valova (highvelocity
medium) i iz nje izlazi pod kritičnim kutom.
Refraktirani valovi od dubljih horizonata i horizonata-markera
s visokom brzinom širenja valova se obično
registriraju u prvim nailascima pri velikim nailascima.
Termin se katkada ograničava na dio takvog
vala koji je prvi nailazak (v. fi rst arrival) u refrakcijskoj
seizmičkoj metodi. Sinonimi: conical wave, refracted
wave.
head well – bušotina s periodičkom proizvodnjom. Bušotina
koja svoju najveću proizvodnju ostvaruje periodički
– eruptivno (by intermittent fl owage) ili dubinskom
pumpom (by intermittent pumping). Takva
bušotina obično nema dovoljno plina koji bi osigurao
kontinuirano strujanje nafte na površinu.
heal – krustifi cirati (zabrtviti) pukotinu. Zatvoriti pukotinu
u stijeni precipitacijom minerala u pukotini; v.
healed fracture.
healed fracture – krustifi cirana (zabrtvljena) pukotina.
Prvobitno otvorena pukotina (na primjer pukotina ili
rasjed u stijeni) duž koje je fl uid mogao strujati, koja
se kasnije ispunila mineralnim zrnima (poput kalcita
ili kvarca) i njihovim rastom postala nepropusna za
strujanje. Sinonim: sealed fracture.
heat capacity – (1) toplinski kapacitet. Količina topline
(promjena entalpije) koja je potrebna da se temperatura
jedinične mase ili jediničnog volumena tvari
(materijala) podigne za 1 stupanj na specifi cirani način
– obično pri konstantnom tlaku ili konstantnom
volumenu. Izražava se u J/K (u SI mjernom sustavu).
Toplinski kapacitet stijena (v. heat capacity of rocks)
je parametar projektiranja termičkih procesa povećanja
iscrpka nafte (EOR-procesi). Sinonim: thermal
capacity. (2) toplinska (kalorička, termička, gorivna,
ogrjevna) vrijednost, v. calorifi c value.
heat capacity of base rocks – toplinski kapacitet ispod
zaliježućih stijena; v. heat capacity of rocks.
heat capacity of cap rocks – toplinski kapacitet iznad
zaliježućih (pokrovnih) stijena; v. heat capacity of
rocks.
heat capacity of dry reservoir rocks – toplinski kapacitet
suhih (nezasićenih) ležišnih stijena, v. heat capacity
of rocks.
heat capacity of fl uid-saturated reservoir rocks
– toplinski kapacitet zasićenih ležišnih stijena, v. heat
capacity of rocks.
heat capacity of gases – toplinski kapacitet plinova.
Najveći toplinski kapacitet ima metan, zatim (redom)
etan, propan, butan. Sumporovodik, ugljik-dioksid i
kisik (navedenim redom) imaju niži toplinski kapacitet
od plinovitih ugljikovodika; v. heat capacity.
heat capacity of oils – toplinski kapacitet nafti. Raste s
porastom temperature. Nafta manje relativne gustoće
ima veći toplinski kapacitet od teže nafte.
heat capacity of overburden (of overburden strata)
– toplinski kapacitet iznad zaliježućih (pokrovnih) slojeva,
v. heat capacity of rocks.
heat capacity of reservoir rocks – toplinski kapacitet
ležišnih stijena; v. heat capacity of rocks.
heat capacity of rocks – toplinski kapacitet stijena. Količina
topline koja je potrebna da bi se temperatura
stijena podigla za 1 stupanj. Toplinski kapacitet suhe
(nezasićene) stijene raste s porastom temperature.
Vapnenac ima veći kapacitet od pješčenjaka Toplinski
kapacitet stijena zasićenih fl uidima (voda, nafta,
plin) ovisi o termičkim svojstvima skeleta stijene i
fl uida, poroznosti i zasićenju fl uidima (utjecaj zasićenja
plinom je zanemariv, dok zasićenje vodom utječe
znatnije – ovisno o tlaku i temperaturi) i raste s
porastom tlaka (pri konstantnoj temperaturi); v. heat
capacity.
heat capacity of saturated reservoir rocks – toplinski
kapacitet zasićenih ležišnih stijena, v. heat capacity of
rocks.
heat capacity of underburden (of underburden
strata) – toplinski kapacitet ispod zaliježućih slojeva,
v. heat capacity of rocks.
heat conduction – vođenje (kondukcija) topline. Proces
prenošenja topline (heat transfer) kroz materijale koji
ne mogu strujati prelaženjem toplinske energije s
molekule na molekulu iz područja više temperature
u područje niže temperature. Prijenos topline vođenjem
se odvija na površini u razvodnim parovodima