Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

subarkose
voa oseke (low tide) i dna bazena (basin fl oor). Karakterizirana
je usitnjavanjem sedimenata prema moru
(seaward fi ning of sediments) i aktivno je područje za
podvodna kretanja masa kao što su muljni tokovi
(mud fl ows) i podvodna klizanja (slumps).
subarkose – subarkoza, subarkozni pješčenjak. Tip pješčenjaka
koji ne sadrži dovoljno glinenaca (feldšpata,
feldspars) da bi se mogao klasifi cirati kao arkoza (v.
arkose) ili pješčenjak (sandstone) čiji je sastav srednji
između arkoze i čistog kvarcnog pješčenjaka (pure
quartz sandstone). Prema kvantitativnim defi nicijama,
arkozni pješčenjak je: (a) pješčenjak koji sadrži
75% do 95% zrna kvarca i čerta, manje od 15% klastičnog
(detritskog) glinovitog matriksa i 5% do 25%
nestabilnih materijala u kojima je količina zrna glinenaca
(feldšpata) veća od fragmenata (odlomaka) stijena
(klasifi kacijske kriterije je autor kasnije izmijenio
– sadržaj nestabilnih fragmenata je postavljen između
10% i 25%, a sadržaj zrna glinenaca samo do 5%);
(b) pješčenjak koji sadrži 5% do 25% zrna glinenaca i
fragmenata eruptivnih (magmatskih) stijena, manje
od 10% fragmenata tinjca (liskuna) i metamorfnih
stijena i koji je karakteriziran bilo kojim sadržajem
gline i bilo kakvom sortiranošću i zaobljenošću zrna.
(c) pješčenjak koji sadrži 5% do 25% zrna glinenca,
65% do 95% fragmenata kvarca i kvarcita i manje od
10% fragmenata fi nozrnastih stijena, i (d) pješčenjak
koji sadrži 75% do 95% zrna kvarca i fragmenata metamorfnih
kvarcita i toliku količinu (od 5% do 25%)
zrna glinenaca i fragmenata gnajsa i ganita koja je
veća od količine fragmenata svih drugih fi nozrnastih
stijena nezavisno od sadržaja gline i strukturnih
osobitosti. Subarkoza se može smatrati grubim
ekvivalentom termina feldspathic arenite (feldšpatski
arenit) drugih autora. Sinonimi: feldspathic quartzite
(v.), feldspathic sandstone (v.).
subarkosic wacke – subarkozna vaka. Vaka (preko 15%
matriksa) s 5% do 25% glinenca – vrsta feldšpatske
grauvake (feldspathic graywacke). Sinonimi: feldspathic
wacke (v.), subfeldspathic lithic wacke (v.).
subartesian – subarteški. Arteška podzemna voda
(confi ned ground water) koja se nalazi pod tlakom
dostatnim za dizanje iznad vodnog lica (zrcala, water
table), ali ne i do površine zemlje, tj. mezopiestička
voda (mesopiestic water).
subbentonite – metabentonit, v. metabentonite.
subcapillary interstice – supkapilarna šupljina (pora).
Šupljina (pora) čija je veličina dovoljno manja od kapilarne
šupljine ili pore (v. capillary interstice) tako da
molekularno privlačenje njene stijenke djeluje duž
cjelokupnog pornog prostora. Voda koju u supkapilarnim
porama drže sile adhezije je nepokretna osim
u slučaju kada se primijeni tlak veći od tlaka koji je
obično svojstven podzemnim vodama; v. supercapillary
interstice.
subconsequent stream – (1) supkonsekventna (sekundarna
konsekventna) rijeka, v. secondary consequent
stream. (2) supsekventna rijeka, v. subsequent stream.
subcrop – podzemni izdanak. U geologiji – (1) Zalijeganje
slojeva na kontaktu s podzemnom podinom
stratigrafske jedinice (stratigraphic unit) koja se nalazi
iznad površine velikog nesklada uz koji je (možda)
vezano transgresivno odsijecanje; »pokopani
izdanak« (»subsurface outcrop«) koji odgovara površini
razvoja (arealnim granicama) stijenske jedinice
847
subfeldspathic
(naslage stijena, rock unit) odsječene neskladom na
pokopanoj površini tog nesklada. (2) Područje na
kojem dana formacija zaliježe neposredno ispod površine
nesklada.
subcrop map – karta površine nesklada. Tip geološke
karte (geologic map) na kojoj je prikazano prostiranje
formacije koja se očuvala i ostala pokrivena ispod
dane stratigrafske jedinice (stratigraphic unit) ili koja
zaliježe neposredno ispod nesklada (unconformity),
osobito karta područja gdje postoje naslage koje su
neskladno prekrivene drugim formacijama; v. supercrop
map.
subcrustal – supkrustalni, potkorni. U geologiji – termin
kojim se označava materijal ili područje ispod Zemljine
kore (Earth’s crust).
subcrystalline – supkristalan. Termin za označavanje
fi nozrnaste teksture (fi ne-grained texture) sedimentnih
stijena (sedimentary rocks) koja je karakterizirana
kao staklasta (glassy) ili smolasta (resinous). Čisti
dolomit može imati supkristalnu teksturu.
subdelta – subdelta. Mala delta koja čini dio veće delte
ili kompleksa (grupe) delti.
subduction – subdukcija, podvlačenje. U geologiji
(tektonici) – proces spuštanja (podvlačenja) jedne
litosferske ploče (lithospheric plate) oceanske kore
i stijena plašta, odnosno bloka Zemljine kore (crustal
block), ispod ruba druge ploče odnosno bloka
(u skladu s pojmom nove globalne tektonike). Subdukcija
izaziva nabiranje, rasjedanje i magmatizam
i praćena je pojavljivanjem zona potresa s dubokim
žarištem i formiranjem aktivnih vulkanskih otočnih
lukova (koncept subdukcije su prvi primijenili alpinski
geolozi); v. subduction zone.
subduction zone – zona subdukcije (podvlačenja). U
geologiji (tektonici) – dugački uski pojas (izduljena
zona) u kojem se zbiva subdukcija ili podvlačenje
jednih litosferskih ploča (blokova Zemljine kore) ispod
drugih ploča (blokova), na primjer, duž peruansko-čileanskog
jarka ili u pojasima vulkanskih lukova
na zapadnom dijelu Tihog oceana. Potresi su uobičajeni
u aktivnim zonama subdukcije; v. subduction.
subepoch – podepoha. Jedinica geološkog vremena
(geologic-time unit) koja predstavlja prvu detaljniju
podjelu epohe (v. epoch) i primjenjuje se samo za
označavanje tek nekih odsječaka geološkog vremena;
v. subseries.
subera – podera. Rijetko primjenjivani termin koji se
odnosi na dio ere (v. era) sastavljene od dvaju ili više
perioda (v. period).
subface – podina. Bazalna ili donja površina stratigrafske
jedinice (stratigraphic unit).
subfacies – subfacijes. Podjela facijesa, takvog kao što
su široko defi nirani sedimentni facijes (sedimentary
facies) ili metamorfni facijes (metamorphic facies),
koja se bazira u prvom redu na razlikama sastava, a
ne na odnosima (uvjetima) tlaka i temperature.
subfeldspathic – subfeldšpatni. (1) Termin za označavanje
zrele litične vake (mature lithic wacke) ili litične
grauvake (lithic graywacke) u kojoj prevladavaju
zrna kvarca i fragmenti silicijskih i glinovitih stijena, a
udjel zrna glinenaca (feldšpata) manji je od 10% stijene
ili ga uopće nema. Takve stijene se također nazivaju
subgrauvakama (v. subgraywacke). (2) Termin
za označavanje zrelog litičnog arenita (mature lithic
arenite) koji sadrži veliku količinu zrna kvarca i fra-