Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

ordinary oil 584
organic sulfur
ordinary oil – (1) obična sirova nafta, v. black oil, 1. (2)
slojna nafta s malim skupljanjem (kontrakcijom), v.
low-shrinkage crude oil.
Ordovician – ordovicij, ordovicijski period, ordovicijski
sistem. Drugi odozdo period/sistem paleozoika
(Paleozoic) ili paleozojske ere (Paleozoic era) nakom
kambrija (v. Cambrian), a prije silura (v. Silurian).
Obuhvaća, kako se procjenjuje i prema raznim izvorima,
vremenski raspon od prije 500 do 440 (ili 505
do 440 ili 500 do 430 ili 500 do 425) milijuna godina.
Katovi ordovicija u Europi su tremadok (Tremadocian),
arenig (Arenigian), lanvirn (Llanvirnian), landilo
(Llandellian), karadok (Caradocian) i ašgil (Ashgillian),
a u Sjevernoj Americi je podijeljen na serije
kanadij (Canadian), šamplejn (Champlainian) i sinsinat
(Cincinnatian). Terminom ordovicij se također
označava sistem stijena (system of rocks) formiranih
u tom razdoblju (Ordovician system). U starijoj literaturi
ordovicij se katkada smatra donjim silurom
(Lower Silurian). Sedimenti ordovicija se nalaze na
svim kontinentima (osim Antarktike), sudjeluju u
građi sedimentnog pokrova većine platformi i široko
su rasprostranjeni u strukturama nabiranja. U
ordoviciju se na kopnu pojavljuju primitivne biljke,
zatim se javljaju prvi koralji, primitivne ribe, morska
trava i gljive. Također su prebivali raznovrsni beskralješnjaci
(radiolarije, foraminifere, graptoliti i drugi),
prevladavale su alge. Nivo mora je bio najprije visok,
zatim je nastupilo globalno zahlađenje i glacijacija
te ekstenzivni vulkanizam. Ordovicij je završio velikim
izumiranjem organizama zbog glacijacije. Od
mineralnih sirovina najvažniji su nafta, gorivni škriljavci
i fosforiti. Zastarjeli sinonim: Champlainian; v.
Age of Marine Invertebrates.
Ordovician period – ordovicijski period, ordovicij, v. Ordovician.
Ordovician system – ordovicijski sistem, ordovicij, v.
Ordovician.
ore – (1) ruda. Prirodni materijal iz kojeg se prihvatljivo
profi tabilno može izdvojiti mineral (ili minerali)
ekonomske (industrijske) vrijednosti. Terminom se
označava i mineral (ili minerali) izdvojen iz prirodnog
materijala i također se obično (ali ne uvijek) rabi za
rude metala, često s nazivom vrijedne komponente,
na primjer, željezna ruda (iron ore). (2) rudni minerali.
Termin (u obliku ores) koji se katkada primjenjuje
kao skupni za označavanje opakih (neprozirnih)
akcesornih minerala (opaque accessory minerals),
poput ilmenita i magnetita, u eruptivnim (magmatskim)
stijenama (igneous rocks).
Orenburgian – orenburg. Stratigrafski kat najgornjeg
dijela gornjeg karbona (uppermost Upper Carboniferous)
u Rusiji – iznad gžela (Gzhelian), a ispod aselija
(Asselian) perma.
organic acid – organska kiselina. U tehnologiji obrade
slojeva – smjesa octene kiseline (acetic acid) ili mravlje
kiseline (formic acid) s fl uorovodičnom kiselinom
(hydrofl uoric acid) koja ima relativno malu brzinu
reakcije (reaction rate) i rabi se za kiselinsku obradu
(acidization) oštećenih (zagađenih) formacija u bušotinama
s relativno visokom temperaturom.
organic bank – vapnenac od skeleta organizama, v.
bank, 5.
organic geochemistry – organska geokemija. Grana
geokemije koja se bavi izučavanjem organskih tvari.
Organska geokemija uključuje: (a) identifi kaciju matičnih
stijena (source rocks) i tipove organskih tvari u
matičnim stijenama; (b) termički historijat matičnih
stijena; (c) prognoziranje tipova ugljikovodika u ležištima;
(d) identifi kaciju putova migracije; (e) korelaciju
matičnih stijena s naftom; (f) korelaciju nafte s
naftom, i (g) identifi kaciju površinskih izbijanja nafte;
v. organic matter.
organic limestone – organogeni (organski) vapnenac
(vapnenjak). Vapnenac koji je nastao (formirao se)
ponajprije od skeleta životinja i bilja. U organske
vapnence spadaju koraljni vapnenac (coral limestone),
algalni vapnenac (algal limestone), foraminiferni
vapnenac (foraminiferal limestone), kreda (chalk) sastavljena
od kokolita i ljušturni vapnenac ili kokina
(coquina) sastavljen od ljuštura moluska.
organic matter (OM) – organska tvar. U geologiji i
geokemiji – materijal izumrlih životinja i biljaka, fosilna
materija. Organska tvar (materija) dijeli se na
tipove. Tip I su alge istaložene u lakustričkoj sredini
(lacustrine environment) – može formirati naftni šejl
(škriljavac, oil shale) i relativno je rijedak. Tip II je i
terestrička i akvatska organska materija istaložena u
rubnim marinskim sredinama (marginal marine environment)
– uobičajene su alge, pelud i spore; primarni
je izvor za sirovu naftu. Tip III je drvna organska
tvar koja je izvor za plin. Tip IV je oksidirana, reciklirana
i izmijenjena (alterirana) organska tvar koja ne
može formirati ugljikovodike. Humusna organska
tvar je sastavljena od terestričkog biljnog materijala
i može formirati ugljen. Sapropelna organska tvar je
sastavljena od akvatskog bilja i zooplanktona i može
formirati sirovu naftu i prirodni plin.
organic mound – bioherma, v. bioherm.
organic reef – organogeni greben (rif). Bioherma (v. bioherm)
dovoljne veličine za razvoj asociranog facijesa.
Organogeni grebeni su izgrađeni i sastavljeni pretežito
od ostataka sedentarnih ili kolonijskih organizama
i organizama koji vežu sedimente, uglavnom
marinskih – većinom od koralja i alga, u manjoj mjeri
od krinoida (morskih ljiljana), briozoa (mahovnjaka),
spužava, moluska (mekušaca) i drugih organizama
koji prebivaju blizu površine vode, ali ispod nje (iako
mogu biti izvan pri niskoj plimi). Tvrdi dijelovi vanjskog
skeleta tih organizama ostaju na istom mjestu
nakon njihova uginuća, a talog je dovoljno čvrst i
otporan na eroziju valovima. Organogeni grebeni
mogu također sadržavati još žive organizma; v. algal
reef, coral reef, reef.
organic rock – organogena (organska) stijena. Sedimentna
stijena (sedimentary rock) koja se sastoji
uglavnom od ostataka biljnih ili životinjskih organizama,
na primjer, materijal koji je prvobitno činio dio
skeleta ili tkiva životinja; v. biogenic rock.
organic sulfur – organski sumpor. Termin kojim se obično
označavaju svi sumporni spojevi u prirodnom
plinu osim sumporovodika i oksida sumpora. Ti sumporni
spojevi se sastoje od ugljik-disulfi da (carbon
disulfi de), ugljik-oksisulfi da (carbon oxysulfi de), koji
se također naziva karbonilsulfi d (carbonyl sulfi de),
tiofena (tiophene) i njegovih homologa, alkanskih
tiola (alkane thiols) ili alkilnih merkaptana (alkyl mercaptans),
kao što su metanski tiol (methane thiol) ili
metilni merkaptan (methyl mercaptan) i etanski tiol
(ethane thiol) ili etilni merkaptan (ethyl mercaptan),