Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

close-packed structure
nonim termina slip cleavage (v.). (2) pukotinski klivaž.
Zastarjeli sinonim termina fracture cleavage (v).
close-packed structure – gusto pakirana struktura,
struktura gustog pakiranja. Struktura kristala (crystal
structure) koja je karakterizirana najgušćim mogućim
pakiranjem. Sastoji se od tri sloja atoma – prvog sloja
u kojem je svaki atom okružen sa šest sličnih atoma,
drugog sloja čiji atomi ulaze u šupljine (indentations)
prvog sloja i trećeg sloja koji je ili ponavljanje prvog
sloja ili sloj atoma u trećem položaju; v. open-packed
structure.
close packing – gusto pakiranje. Način rasporeda homogenih
čvrstih kuglica koje su pakirane toliko gusto
koliko je to moguće, tako da je poroznost minimalna.
Primjeri su pakiranje plošno centrirane kubične
rešetke (face-centered cubic lattice) ili gusto pakirana
heksagonalna rešetka (close-packed hexagonal
lattice); v. open packing, rhombohedral packing.
close sand – gusti (kompaktni) pješčenjak. Vrlo fi nozrnasti
pješčenjak, pješčenjak s prefi nim i pregusto
pakiranim zrnima da bi formirao dobro ležište ugljikovodika;
v. tight sands.
closing ratio – koefi cijent zatvaranja čeljusti preventera.
Omjer (odnos) tlaka u bušotini (kanalu bušotine) i
radnog tlaka koji je potreban za zatvaranje čeljusti
protuerupcijskog preventera (blowout preventer).
closing unit – sklop za zatvaranje preventera. U tehnici
bušenja – pumpe, ventili, vodovi, akumulatori i
druga oprema koja se rabi na bušaćem postrojenju
za aktiviranje protuerupcijskih preventera (blowout
preventers).
closing-unit pump – pumpa sklopa za zatvaranje preventera.
U tehnici bušenja – pumpa za hidraulički fl uid
akumulatora (uređaja u kojem se nalazi pogonski
fl uid za zatvaranje protuerupcijskih uređaja) na bušaćem
postrojenju.
closure – (1) zatvorenje. U naftnoj geologiji – (a) Maksimalna
površina ležišta koja može sadržavati ugljikovodike
(naftu, plin), naziva se strukturno zatvorenje
(structural closure) i obično se izražava u kvadratnim
metrima (ili akrima ili, ako su strukture velike, u kvadratnim
miljama). (b) Površina unutar konturne linije
nulte debljine, naziva se arealno ili površinsko zatvorenje
(areal closure). (c) Debljina ležišta od najniže
točke zatvorenja do najviše točke zatvorenja unutar
površine zatvorenja, naziva se vertikalno zatvorenje
(vertical closure) ili visina zatvorenja (height of closure).
U praksi se termin closure često primjenjuje ili na
površinu ili na visinu. Rabi se u procjeni rezervi ugljikovodika
u ležištu. (2) razlika između položaja ušća
i dna bušotine. Razlika u relativnom položaju ušća i
dna bušotine izražena u horizontalnoj udaljenosti i
azimutima.
closure pressure – tlak zatvaranja pukotine. Tlak koji
drži pukotine u stijeni zatvorenim.
cloud point – temperatura (točka) magljenja, maglište.
Temperatura pri kojoj počinje kristalizacija ili izdvajanje
parafi na ili druge čvrste supstancije iz goriva i
maziva hlađenjem. Svojstvo kvalitete goriva i maziva.
Za sirovu naftu maglište je temperatura pri kojoj
nafta prvi put poprima zamagljeni izgled, obično
zbog formiranja čvrstih parafi na.
club mosses – likopodiji, crvotočine, v. lycopods.
cluster – grm bušotina. Grupa eksploatacijskih bušotina
izbušenih s jednog, zajedničkog mjesta.
162
coalbed (coal-bed) methane (CBM)
clymenids (Clymeniida) – klimenidi. Red izumrlih amonita
(ammonoids). Karakterizirani su dorzalnim (leđnim),
a ne ventralnim (trbušnim) položajem rubnog
sifona (marginal siphuncle). Stratigrafska rasprostranjenost:
gornji devon.
cnidarians (Cnydaria) – knidarije, žarnjaci, meduze.
Potkoljeno celenterata (mješinaca, coelenterates).
Karakterizirani su uglavnom postojanjem žarnjaka
(žarnih čahurica, nematocysts) i jednostavnom muskulaturom
tijela. Svi poznati fosilni celenterati pripadaju
potkoljenu knidarija.
coagulation – koagulacija, fl okulacija, pahuljičenje.
Spajanje fi nih čestica tvari suspendiranih u vodi u
čestice čija je masa dovoljno velika da se istaloži iz
suspenzije. Proces koagulacije se često izvodi dodavanjem
kemikalija (alauna, vapna). Sinonim: fl occulation.
coal – ugljen. Lako gorivi sediment (stijena) sastavljen
od 50% i više (masenih) i od 70% i više (volumenskih)
materijala koji sadržavaju ugljik (uključujući konstitucijsku
vodu). Boje je smeđe ili crne. Ugljen je nastao
akumulacijom i alteracijom drevne vegetacije u
močvarama ili drugim vlažnim sredinama – razlaganjem
bilja formirali su se slojevi treseta koji su zatim
bili pokopani (na primjer, marinskim sedimentima
pri podizanju nivoa mora ili spuštanju kopna) i transformirani
u ugljen pod utjecajem povišenog tlaka i
rezultirajuće više temperature. Glavni tipovi ugljena
su drveni ugljeni (ugljeni nastali od biljnih ostataka –
humic coals, woody coals) i sapropelni ugljeni (ugljeni
nastali od alga, spora i fi no razloženog biljnog materijala
– sapropelic coals). S nastavljanjem procesa
pougljenjivanja (coalifi cation) pri visokim temperaturama
i tlakovima dolazi do progresivne transformacije
sedimenata – udjel ugljika u odnosu na kisik
se povećava, hlapljive supstancije i voda se istiskuju
iz sedimenta – a različiti stadiji tog procesa se nazivaju
stupnjem pogljenjivanja (coal rank). Karakteristike
ugljena koje se rabe u njihovoj klasifi kaciji su vrste
biljnih materijala, tip metamorfoze (metamorfi zma)
ili stupanj pougljenjivanja te raspon primjesa. Razlikuju
se (od najnižeg stupnja pougljenjivanja prema
najvišem): (a) smeđi ugljen ili lignit (mekan, s visokim
sadržajem vlage – brown coal, lignite); (b) sub-bituminozni
ugljen (subbituminous coal); (c) bituminozni
ugljen (bituminous coal); (d) polubituminozni ugljen
(semibituminous coal); (e) poluantracitni ugljen (semianthracite
coal) i, (f) antracitni ugljen (tvrd, crne
boje, sadržaj ugljika između 92% i 98% – anthracite
coal). Većina ležišta ugljena je bila formirana tijekom
krede i perma te rane jure i tercijara.
coal age – doba ugljena, v. age of coal.
coalbed (coal-bed) gas – plin ugljenih slojeva, v. coalbed
methane.
coalbed (coal-bed) methane (CBM) – metan ugljenih
slojeva. Prirodni plin (metan) u slojevima ugljena koji
se formirao fi zičkim i biokemijskim procesima tijekom
pretvorbe biljnog materijala u ugljen (pougljenjivanja,
coalifi cation). Po sastavu je pretežito metan
(80% do 99%), a glavne primjese su ugljik-dioksid i
vodena para (sumpor-dioksid i sumporovodik nikada
ne sadrži). Metanski plin je adsorbiran na površini
ugljena i oslobađa se smanjenjem tlaka uzrokovanim
bušenjem u slojevima ugljena. Sinonimi: coalbed
gas, coal-seam gas.