Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

extinction angle 299
nje i iščeznuće (nestanak) neke vrste ili višeg taksona
organizama u svjetskim razmjerima tako da više nigdje
ne postoje; v. extermination. (3) odumiranje jezera.
Nestanak jezera isušivanjem (gubljenjem cjelokupne
vode) ili razaranjem njegova bazena.
extinction angle – kut potamnjenja. U kristalografi ji
– kut za koji se izbrusak dvolomnog minerala (section
of birefringent mineral) mora zakrenuti od poznate kristalografske
ravnine ili smjera do položaja pri kojem
on pokazuje maksimalno potamnjenje (v. extinction,
1) ili zamračenje pod polarizacijskim mikroskopom.
Kut potamnjenja može biti dijagnostički parametar
za određivanje pojedinih minerala; v. extinction direction.
extinction direction – smjer potamnjenja. U kristalografi
ji – jedan od dva položaja izbruska dvolomnog
minerala (section of birefringent mineral) pri kojem se
između ukrštenih nikola (Nicolovih prizmi, crossed
nicols) opaža potamnjenje; v. extinction, 1, extinction
angle.
extinction limit – granica gašenja izgaranja. Radijalna
udaljenost u naftnom ležištu izvan koje nije više
moguće podržavati izgaranje u procesu podzemnog
izgaranja nafte (termička metoda povećanja iscrpka
nafte/EOR-metoda – v. in-situ combustion).
extoolitic – ekstoolitski, egzoolitski. Koji se odnosi na
oolitske strukture ili zrna koji su se formirali ili su rasli
taloženjem materijala oko jezgre ili središta, kao
kod stvaranja malih konkrecija. Sinonim: exoolitic; v.
entoolitic.
extraclast – ekstraklast. Fragment vapnenog sedimentnog
materijala čije je podrijetlo povezano s erozijom
starijih stijena izvan područja akumulacije. Komponenta
kalklitita; v. intraclast.
extract – ekstrakt, iscrpina. Frakcija (komponenta) izdvojena
iz tekuće ili krute smjese.
extraction plant – postrojenje za ekstrakciju. Uređaj, na
primjer, apsorpcijska kolona (absorber), za izdvajanje
(ekstrakciju) tekuće faze iz naftnog ili masnog plina.
extraglacial – ekstraglacijalan, izvanledenjački. Termin
kojim se označavaju glacijalni (ledenjački) sedimenti
(glacial deposits) formirani vodom od topljenja leda
izvan područja maksimalne (najudaljenije) granice
leda (napredovanja leda) ili glacijalne (ledenjačke)
pojave, ali koje se očituju u područjima koja nisu nikada
pokrivena ledom; v. intraglacial.
extra-heavy crude – ekstrateška sirova nafta, v. extraheavy
crude oil.
extra-heavy crude oil – ekstrateška sirova nafta. Sirova
nafta gustoće (relativne gustoće) veće od 1.000 kg/
m 3 (manje od 10 °API) i viskoznosti manje od 10.000
cp pri ležišnim uvjetima. Sinonimi: extra-heavy crude,
extra-heavy oil, ultraheavy crude, ultraheavy crude oil,
ultraheavy oil; v. light crude oil, heavy crude oil, lowgravity
crude oil, medium-gravity crude oil, high-gravity
crude oil.
extra-heavy drillpipe – superteška bušaća šipka. Termički
obrađena, bešavna otežana bušaća šipka
(heat-treated seamless heavy-weight drillpipe) s duljim
kolčakom (krajem s unutarnjim navojem, box)
i čepom spojnice (krajem s vanjskim navojem, pin)
nego obična bušaća šipka (normal drillpipe). Vanjski
promjer je jednak promjeru obične bušaće šipke, ali
je stijenka deblja i superteška šipka je dvostruko teža
eyed structure
od obične. Rabi se za orijentirano (koso usmjereno)
bušenje (directional drilling) i između bušaće šipke i
teških šipki (drill collars) radi sprječavanja loma bušaće
kolone (kolone bušaćih alatki, drillstring failure).
Sinonim: extra-weight drillpipe.
extra-heavy oil – ekstrateška nafta, v. extra-heavy crude
oil.
extramorainal – ekstramorenski, izvanmorenski. Termin
kojim se označavaju sedimenti i pojave izvan područja
pokrivenih ledenjacima i njegovih bočnih (lateral
moraine) i čelnih morena (end moraine). Sinonim:
extramorainic; v. intramorainal.
extramorainic – ekstramorenski, izvanmorenski, v. extramorainal.
extraneous gas – strani plin. (1) Prirodni plin koji je proizveden,
ali nije pokriven sporazumom o grupiranju
zemljišnih čestica radi dobivanja dozvole za istraživanje
(v. pooling) ili sporazumom o sjedinjavanju (koncentraciji)
eksploatacijskih koncesija (v. unitization).
(2) Plin injektiran u ležište podzemnog plinskog skladišta
(underground gas-storage reservoir).
extra-weight drillpipe – superteška bušaća šipka, v.
extra-heavy drillpipe.
extremely coarsely crystalline – ekstremno grubokristalan
(krupnokristalan). Opisni termin teksture uzajamnog
sraštanja u karbonatnoj sedimentnoj stijeni
s kristalima promjera većeg od 4 mm.
extremely fi nely crystalline – ekstremno fi nokristalan,
v. aphanocrystalline.
extreme-pressure lubricant – mazivo za ekstremno visoke
tlakove. Aditiv za bušaće (isplačne) fl uide koji se
primjenjuje za podmazivanje ležajeva bušaćih dlijeta
(drilling bit bearing) pri visokom tlaku.
extrusion – ekstruzija. U vulkanologiji – (a) Magmatski
proces izbacivanja relativno viskozne lave i drugih
erupcijskih vulkanskih materijala na površinu Zemlje.
(b) Stijena formirana pri tom magmatskom procesu.
extrusive – (1) ekstruziv, efuziv. Ekstruzivna (efuzivna,
vulkanska, izljevna, površinska) eruptivna (magmatska)
stijena (igneous rock) nastala na površini Zemlje
(eruptiranjem ili izlijevanjem magme na površinu).
Uključuje potoke lave (lava fl ows) i piroklastični materijal
(pyroclastic material), na primjer, vulkanski pepeo
(volcanic ash). (2) ekstruzivan, efuzivan, eruptivan, vulkanski,
izljevni. Termin kojim se označavaju eruptivne
(magmatske) stijene formirane na površini Zemlje
(eruptiranjem ili izlijevanjem magme na površinu).
Sinonimi: eff usive, eruptive (v.), volcanic; v. intrusive.
extrusive igneous rock – ekstruzivna (efuzivna) eruptivna
(magmatska) stijena, v. extrusive rock.
extrusive rock – ekstruzivna (efuzivna) stijena (eruptivna
stijena, magmatska stijena), ekstruziv, efuziv. Eruptivna
(magmatska) stijena (igneous rock) nastala očvršćivanjem
(stvrdnjavanjem) magme blizu površine Zemlje
ili nakon njena izlijevanja i očvršćivanja na površini,
za razliku od intruzivne ili dubinske eruptivne stijene
(v. intrusive rock) koja je nastala očvršćivanjem
magme u podzemlju (unutar Zemljine kore). Obično
su fi nozrnaste (sastavljene od vrlo sitnih mineralnih
zrna) i jednolično staklaste. Primjer ekstruzivne eruptivne
stijene je bazalt (basalt). Sinonimi: eff usive rock,
eff usive igneous rock, extrusive igneous rock; v. igneous
rock
eyed structure – okcasta struktura, v. augen structure.