Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

eaction border
Tim procesom ponovne prerade dijela šarže u koloni
se postiže potpunija frakcionacija.
reaction border – reakcijski obrub, v. reaction rim.
reaction boundary – granica (krivulja) reakcije, v. reaction
line.
reaction curve – krivulja (granica) reakcije, v. reaction
line.
reaction line – krivulja (granica) reakcije. U ternarnom
(trojnom) sustavu – specijalni slučaj fazne granice
(boundary line) duž koje jedna od dviju kristalnih
faza sustava reagira pri smanjenju temperature s tekućom
fazom i formira drugu kristalnu fazu. Sinonimi:
reaction boundary, reaction curve.
reaction pair – reakcijski par. Dva bilo koja minerala, od
kojih se jedan formirao na račun drugog reakcijom
s tekućinom (tekućom fazom), osobito dva bilo koja
susjedna minerala u reakcijskom nizu (v. reaction
series). Primjer reakcijskog para minerala su forsterit
(forsterite) i enstatit (enstatite) – forsterit pri visokoj
temperaturi prelazi u enstatit pri nižoj temperaturi
zbog promjene u atomskoj strukturi uvjetovane dodavanjem
silicij-dioksida iz magme.
reaction principle – princip reakcije. Konverzija jedne
mineralne vrste, stabilne pri visokoj temperaturi, u
drugačiju vrstu pri nižim temperaturama reakcijom
između kristala i magme. Promjena može biti kontinuirana
u velikom dijapazonu temperature (kontinuirana
reakcija) ili se može zbivati samo pri određenim
fi ksnim temperaturama (diskontinuirana reakcija); v.
reaction series.
reaction rate of acid – brzina reakcije kiseline, v. acid
reaction rate.
reaction rim – reakcijski obrub. Periferna površinska
zona oko minerala ili fragmenta stijene koja je sastavljena
(građena) od drugih mineralnih vrsta (mineralnih
agregata) i formirala se reakcijom ranije
kristaliziranog minerala s okružujućom magmom
tijekom njene konsolidacije. Na primjer, kvarc zahvaćen
bazaltnom magmom se djelomično resorbira i
istovremeno biva okružen reakcijskim obrubom od
zrnastog piroksena. Sinonim: reaction border.
reaction series – reakcijski niz (serija). U mineralogiji
– niz minerala (series of minerals) u kojem bilo koja
ranije formirana mineralna faza (mineral phase) teži
reagirati s taljevinom (kasnije u diferencijaciji) za formiranje
novog minerala koji je sljedeći u danom nizu,
na primjer, ranije formirani kristali olivina reagiraju
s kasnijim (rezidualnim) tekućinama (taljevinama)
s formiranjem kristala piroksena, koji zatim mogu
stupati u reakciju s još kasnijim (rezidualnim) tekućinama
(taljevinama) i formirati amfi bole. Postoje dva
različita reakcijska niza – kontinuirani (v. continuous
reaction series) i diskontinuirani (v. discontinuous
reaction series). Ta koncepcija se često naziva Bowenovim
reakcijskim nizom (v. Bowen’s reaction series) ili
principom reakcije (reaction principle – v.).
reactive torque – reaktivni zakretni moment. Sklonost
bušaće kolone (kolone bušaćih alatki, drillstring) prema
rotaciji u smjeru suprotnom smjeru vrtnje bušaćeg
dlijeta (drilling bit).
reamer – proširivač kanala bušotine, bušaći proširivač.
U procesu bušenja – dubinska bušaća alatka (prijelaznik,
sub) koja je slična teškoj šipki i na sebi ima rezne
elemente. Primjenjuje se za izglađivanje stijenke
bušotine, proširivanje kanala bušotine do njegovog
690
recession
nominalnog promjera, stabilizaciju bušaćeg dlijeta,
ravnanje kanala bušotine u slučaju njegovog oštrog
pregiba (dogleg) i orijentirano bušenje (bušenje koso
usmjerenih bušotina, directional drilling). Postavlja se
u dubinski sklop bušaćih alatki (regular reamer) ili u
kolonu bušaćih šipki (string reamer) radi proširivanja
gornjih dijelova kanala bušotine tijekom bušenja.
Postoji više tipova proširivača (konstrukcijski i prema
tipu formacije – mekanoj, tvrdoj ili abrazivnoj): s
lopaticama (blade reamer), s valjcima (roller reamer),
dijamantni (diamond reamer), mehanički (mechanical
reamer), raširivi (expanding reamer), hidraulički
raširivi (hydraulically expanding underreamer), konusni
(tapered reamer), dvostupanjski (two-step reamer)
i drugi. Sinonimi: drilling reamer, drill reamer; v. underreamer.
reaming bit – dlijeto-proširivač kanala bušotine, v. reamer,
underreamer.
Reaumur temperature scale – Reaumurova skala temperature.
Skala temperature u kojoj je ledište vode na
0°, a vrelište na 80°; v. Celsius temperature scale, Fahrenheit
temperature scale, Kelvin temperature scale,
Rankine temperature scale.
receding contact angle – odstupajući kontaktni kut, v.
contact angle method of wettability determination.
receiver – (1) recipijent zračnog kompresora. Uređaj
smješten blizu zračnog kompresora koji služi za
izjednačavanje pulzacija izlaznog zraka iz kompresora
kako bi strujanje zraka kroz cjevovod bilo jednoličnije
i za skupljanje vlage i ulja iz zraka. (2) prijamna
(prihvatna) posuda. U kemijskoj tehnologiji – posuda
ili rezervoar (spremnik) za prihvat i skupljanje
tekućeg materijala iz procesne jedinice (uređaja) iz
kondenzatora destilacijske kolone. (3) seizmički prijamnik,
geofon, v. geophone.
receiving trap – zamka za prihvat čistača. Petlja cjevovoda
(koja može biti izolirana od glavnog priključnog
naftovoda) za prihvat i uklanjanje čistača iz cjevovoda
bez prekidanja strujanja fl uida. Zatvorenim
glavnim ventilom i otvorenim, ulaznim i izlaznim,
ventilima na petlji čistač se usmjerava iz cjevovoda
u zamku za čistače. Zatvaranjem ventila na petlji i
otvaranjem glavnog ventila protok se usmjerava
mimo petlje i tako se omogućuje da petlja bude
otvorena i čistač izvađen.
Recent – holocen, holocenska epoha, v. Holocene.
Recent epoch – holocenska epoha, holocen, v. Holocene.
recess – (1) udubljenje, uleknuće. U geomorfologiji –
urez (indentation) na površini ograničen pravcima,
na primjer, napuklina (cleft) u strmoj stjenovitoj obali.
(2) nutarnji pregib bore. U geologiji – područje unutar
kojeg su osi bora konkavne prema vanjskom rubu
(granici) nabranog pojasa (područje unutar kojeg osi
bora formiraju pregib čija je udubljenost okrenuta u
smjeru prema vanjskoj granici nabranog pojasa).
recession – (1) recesija, odstupanje. U geomorfologiji –
(a) Odmicanje ili povlačenje erodirane kosine (strmine,
eroded escarpment), na primjer, sporo odstupanje
litice (klifa) pod utjecajem trošenja (raspadanja)
i erozije. (b) Odstupanje padine (slope) od prijašnjeg
položaja bez promjene njena kuta. (c) Postupno
odstupanje slapa uz struju (tečenje). (2) recesija, retrogresija,
odstupanje. U geologiji – (a) Kontinuirano
kretanje obalne linije (shoreline) ili žala (plaže, bea-