Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

geosphere 366
se katkada rabi u množini – geosciences) za označavanje
skupnih disciplina geološke znanosti (v. geological
science). U tom smislu termin je sinonim za geology
(geologija). (2) Sinonim termina znanost o Zemlji
(v. earth science).
geosphere – geosfera. (1) v. litosphere. (2) Skupni litosfera,
hidrosfera i atmosfera. (3) Bilo koja od sfera ili
slojeva Zemlje.
geostatic – geostatički. Koji se odnosi na tlak izazvan
Zemljom ili koji ga je sposoban podržavati, na primjer,
geostatičko opterećenje koje je jednako težini
iznad zaliježućih (pokrovnih) stijena (weight of
overlying rocks) na određenoj dubini ili geostatička
struktura koja je nastala kao rezultat gravitacijskih
pojava.
geostatic pressure – geostatički (litostatički, gorski)
tlak, tlak pokrovnih stijena, v. overburden pressure.
geostatistics – geostatistika. Statistika primijenjena u
geologiji, primjena statističkih metoda ili skupljanje
statističkih podataka za uporabu u geologiji. Geostatistika
je specifi čna statistička metoda koja primjenjuje
položaj i veličinu parametra (klasična statistika
općenito ne rabi položaj parametara).
geostratigraphic – geostratigrafski. Koji se odnosi na
stratigrafi ju u okvirima cijele Zemljine kugle, na primjer,
geostratigrafski etaloni ili standardi (geostratigraphic
standards) ili geostratigrafski kat (geostratigraphic
stage).
geostrophic current – geostrofi čna struja. Zračna ili
oceanska struja (wind current, ocean current) u kojima
je horizontalna komponenta tlaka (sile tlaka) točno
uravnotežena jednakom, ali suprotno usmjerenom,
Coriolisovom silom. Geostrofi čna struja nema
ubrzanje i na nju ne utječe trenje. Teče na sjevernoj
hemisferi udesno od smjera gradijenta (sile gradijenta)
tlaka koji djeluje duž izobara; v. gradient current.
geosynclinal – (1) geosinklinala. Prvobitni, danas izbačen
iz uporabe, termin za geosyncline (prvi put
upotrebljen davne 1873. g.). (2) geosinklinalan. Koji se
odnosi na geosinklinalu.
geosynclinal couple – ortogeosinklinala, primarna geosinklinala,
v. orthogeosyncline.
geosynclinal cycle – geosinklinalni ciklus, v. tectonic
cycle.
geosynclinal facies – geosinklinalni facijes. Sedimentacijski
facijes (sedimentary facies) za koji su karakteristični
velika debljina, pretežito glinoviti sastav i mali
volumen karbonatnih stijena. Sastoji se od jednoličnih,
ritmičnih slojeva šejla ili siltnog (alevritskog)
šejla s gradacijskom slojevitošću koji su zakonito
proslojeni s grauvakama. Nastaje pri brzoj sedimentaciji
u veoma utonuloj geosinklinali dubokovodne
marinske sredine.
geosynclinal trough – geosinklinalno korito, trog. Linearna
depresija ili bazen koji tonu (čije se dno spušta)
kada se u njima akumulira klastični materijal. Nalaze
se nedaleko od izvora sedimentnog materijala.
geosyncline – geosinklinala. Labilna zona tonjenja Zemljine
kore, izduljenog oblika ili oblika nalik bazenu
(izometričkog oblika) i veličine koja se mjeri mnogim
kilometrima, u kojoj se sedimentne i vulkanske (vulkanogene)
stijene akumuliraju do debljine od nekoliko
tisuća metara i čije se dno spušta (tone) s nakupljanjem
sedimentnog materijala. Geosinklinala se
može formirati u onom dijelu tektonskog ciklusa
geothermal gradient
iza kojeg slijedi orogeneza. Različita mišljenja o postanku,
mehanici formiranja i razvoju geosinklinala
se odražavaju u raznim shemama koje su se rabile i
rabe za defi niranje aspekata termina. Neke sheme se
baziraju na tektonskim uzajamnim odnosima elemenata
kore, druge ističu procese formiranja planina,
dok treće povezuju geosinklinalnu sedimentaciju s
tonjenjem (spuštanjem dna). Spoznavanje pločaste
strukture (plate structure) litosfere je dovelo do procjene
da su gotovo sve geosinklinalne pojave povezane
s otvaranjem i zatvaranjem oceana.
geotechnics – geotehnika. Primjena znanstvenih metoda
i inženjerskih principa za dobivanje, interpretaciju
i uporabu podataka o materijalima koji grade Zemljinu
koru radi rješavanja inženjerskih problema. Geotehnika
je primijenjena znanost za stvaranje udobnijeg
prebivanja na Zemlji. Obuhvaća mehaniku tla
(soil mechanics) i stijena (rock mechanics) i mnoge
inženjerske aspekte geologije, geofi zike, hidrologije
i njima srodnih znanosti. Sinonim: geotechnique.
geotechnique – geotehnika, v. geotechnics.
geotectocline – geotektoklinala, tektoklinala. Geosinklinalna
akumulacija sedimenata formirana iznad
udubljenog dijela kore, bazen (zavala) između krila
takvog dijela. Sinonim: tectocline.
geotectogene – geotektogen, tektogen, v. tectogene, 1.
geotectonic – geotektonski, tektonski, v. tectonic.
geotectonic cycle – geotektonski ciklus. Niz smjena
geosinklinalnog, orogenetskog i kratonskog stadija
(geosynclinal stage, orogenic stage, cratonic stage).
Takvi ciklusi se mogu ponavljati.
geotectonics – geotektonika, tektonika, v. tectonics.
geotexture – geotekstura. Tekstura površine Zemlje
izražena najvećim osobitostima reljefa – poput kontinentalnih
masiva (continental massifs) i oceanskih
bazena (ocean basins) čije je formiranje povezano s
procesima zemaljskog opsega.
geotherm – geoterma, v. geoisotherm.
geothermal – geotermički, geotermijski, geotermalan.
Koji pripada ili se odnosi na prirodnu toplinu Zemlje
(na toplinu unutrašnjosti Zemlje). Sinonim: geothermic.
geothermal brine – geotermalna slana voda. Slana
voda koja je pregrijana u odnosu na danu dubinu
zbog njene prvobitne povezanosti s anomalnim
izvorom topline, na primjer, s toplinom koja se prenosi
po zoni loma.
geothermal energy – geotermalna energija. Korisna
energija koja se može pridobiti iz topline unutrašnjosti
Zemlje (Earth’s internal heat), energija vezana
s vrućim stijenama i dubinskim izvorima vruće
vode i pregrijane pare. Izvori geotermalne energije
se obično nalaze u vulkanskim i mladim orogenetskim
zonama Zemlje i na površini se manifestiraju u
obliku vrućih izvora, fumarola i gejzira. Sve te zone
pripadaju područjima kasne kenozojske vulkanske
aktivnosti.
geothermal fi eld – geotermičko polje. Područje karakterizirano
velikim toplinskim tokom (heat fl ow), v.
geothermal reservoir.
geothermal fl ux – geotermički tok (fl uks). Geotermički
toplinski tok ili fl uks (v. geothermal heat fl ow)u jedinici
vremena. Sinonim: heat fl ow; v. geothermal heat fl ow.
geothermal gradient – geotermički (geotermijski) gradijent.
Mjera (brzina) prirodnog porasta temperature