Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

gelation 359
geochemical analysis
polučvrsta i prividno homogena tvar (viskozna tvar
slična hladetini). Može izdržati ograničena smična
naprezanja. Primjenjuje se u ležištima sa zonama
visoke propusnosti ili s pukotinama za redukciju njihove
permeabilnosti. Formira se reakcijom polimera
(otopine polimera i umreživača). Primjenu ima također
u tehnologiji hidrauličkog frakturiranja slojeva; v.
gelation, gelation time, gel strength.
gelation – geliranje, formiranje gela. Proces stvaranja
gela iz sola koagulacijom ili precipitacijom s elektrolitom.
gelation time – vrijeme geliranja (formiranja gela). Vrijeme
stvaranja gela je važna varijabla projekta. Na
duljinu vremena formiranja gela utječu brojni faktori
Vrijeme se općenito skraćuje s porastom temperature,
koncentracije i molarne mase polimera, stupnja
hidrolize i koncentracije umreživača. Na vrijeme
također utječu tip polimera, salinitet, pH i primjese
(sumporovodik, dvovalentni kationi – Ca i Mg – željezo,
mikroorganizmi). Sinonim: gel time.
gel cement – gel-cement. Cement ili cementna kaša (cement
slurry) kojima je dodan bentonit kao punilo i/ili
za smanjivanje težine kaše.
gel-cement slurry – kaša (otopina) gel-cementa, v. gel
cement.
gelled oilfrac – hidrauličko frakturiranje geliranim uljem,
v. hydraulic fracturing.
gelled polymer – umreženi polimer, v. crosslinked polymer.
gelled waterfrac – hidrauličko frakturiranje geliranom
vodom, v. hydraulic fracturing.
gelling agent – agens za geliranje. U tehnologiji obrade
slojeva kiselinom – aditiv za povećavanje viskoznosti
kiseline (topljive smole, sintetski polimeri, fi na sol,
fi ni pijesak), čime se usporava njena reakcija s formacijom
i smanjuju njeni gubici; v. acid additives.
gel mineral – mineraloid, v. mineraloid.
gel strength – čvrstoća gela. (1) Sposobnost ili mjera
sposobnosti koloida da formiraju gel; minimalno
smično naprezanje (shearing stress) koje će permanentno
deformirati gel (na primjer, bušaću isplaku).
Čvrstoća gela raste s povećanjem koncentracije polimera
i umreživača. Na čvrstoću također utječu i tip
polimera, temperatura, salinitet, pH i primjese (sumporovodik,
dvovalentni kationi – Ca i Mg – željezo,
mikroorganizmi). Čvrstoća gela defi nira sposobnost
bušaće isplake za držanje čvrstih čestica u suspenziji
i daje indikaciju tiksotropnih svojstava isplake. (2)
Otpornost na smicanje (shear resistance) isplake u
mirovanju.
gel time – vrijeme geliranja (formiranja gela), v. gelation
time.
general age equation – opća jednadžba geološke starosti.
Zavisnost između radioaktivnog raspada (radioactive
decay) i geološkog vremena (geological time)
koja uzima u obzir prvobitno postojeće atome potomka
(daughter atoms).
general base level – konačna baza erozije, v. ultimate
base level.
general material balance equation – opća jednadžba
materijalne bilance. Univerzalna jednadžba materijalne
bilance čiji pojedini članovi izražavaju proizvodnju
nafte, plina i vode, injektiranje plina i vode
u ležište, pritok vode iz vodonosnog napajanja (akvifera)
ležišta i ekspanziju nafte, plina, vode i ležišne
stijene. Svi članovi opće jednadžbe materijalne bilance
nisu istovremeno bitni, pa se ona prilagođava
danom tipu ležišnog režima (režimu otopljenog
plina, plinske kape, vodotlačnom ili kombiniranom
s injektiranjem fl uida u ležište ili bez injektitanja; v.
material balance equation.
general gas law – jednadžba stanja idealnog plina, v.
ideal gas law.
general-purpose map – pregledna geološka karta. Karta
predviđena (konstruirana) za prikazivanje velike
količine geoloških podataka za mnoge svrhe – planiranje
uporabe zemljišta, naftnu geologiju, položaj
cestovnih magistrala i dr. Mjerilo tih karata u SAD je
obično 1:24.000 i ne manje od 1:6.2500; v. specialpurpose
map.
generator gas – generatorski plin, v. producer gas, 1.
genetic increment of strata – genetski prirast slojeva.
Vertikalna sekvencija slojeva sedimentne stijene (sedimentary
rock strata) sedimentirana tijekom jednog
sedimentacijskog ciklusa (depositional cycle). Genetski
prirast slojeva na dnu je ograničen neskladom
(unconformity), promjenom facijesa (facies change)
ili bazom transgresivnog pijeska (base of transgressive
sand), a na vrhu vremenskim markerom (time marker).
Genetski prirast slojeva se rabi u kronostratigrafskom
kartiranju (time-rock stratigraphic mapping).
genetic sand unit – genetska pješčana jedinica. Formacija
koja se sastoji od pijesaka istog postanka (podrijetla).
gentle breeze – povjetarac. U meteorologiji – tip vjetra
na kopnu i moru koji odgovara stupnju jakosti vjetra
(brojčanoj oznaci) 3 na Beaufortovoj skali vjetrova
(brzina vjetra između 7 i 10 čvorova, odnosno od 12
do 19 km/h ili 3,4 do 5,4 m/s – v. Beaufort wind scale).
Pri tom vjetru se lišće neprekidno njiše i šušti i
pokreću se lake zastave. Na moru povjetarac stvara
vrlo male valove (srednje visine od 0,3 do 0,6 m ili 1
do 2 stope) čije se krijeste počinju lomiti, pjena ima
staklasti izgled i katkada su raspršene bjeline (»bijeli
mačići«). U hrvatskoj terminologiji se takav vjetar
naziva još slabi vjetar; v. light breeze, Beaufort scale
of waves.
gentle fold – položena bora. Bora s blagim nagibom
krila (limbs), s kutom između krila (interlimb angle)
od 120 do 180 stupnjeva.
geoanticline – geoantiklinala. (1) Pokretljivo uzdignuće
(savijenost prema gore) Zemljine kore regionalnog
protezanja (suprotno od geosinklinale – v. geosyncline).
(2) U užem smislu – antiklinala (antiklinalna
struktura, anticlinal structure) koja se formirala u geosinklinalnim
sedimentima (geosynclinal sediments)
usljed bočnog (postranog) stlačivanja (lateral compression).
Sinonimi: geanticlinal, geanticline.
geobarometer – geobarometar. Par minerala čiji je sastav
ovisan o tlaku.
geobarometry – geobarometrija. Svaka metoda, direktna
ili indirektna, određivanja tlakova pri kojima su
se formirali minerali ili stijene, na primjer, interpretacija
kemijskih ili mineralnih reakcija osjetljivih na
tlak (termin je analogan terminu geotermometrija
– v. geothermometry).
geobasin – geobazen. Struktura geosinklinalnog tipa
(structure of geosynclinal type) ali bez nabiranja (folding)
sedimenata koji je ispunjavaju.
geochemical analysis – geokemijska analiza. Primje