Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

parting lineation
– pukotina ili napuklina (joint, fi ssure) u stijenama,
osobito ravnina ili površina (ploha) duž koje se čvrsta
stijena (jednake ili različite litologije) lako cijepa
ili prirodno dijeli na pojedinačne slojeve, na primjer,
lučenje po slojevitosti (bedding-plane parting); v. splitting.
(2) tanki proslojak. U stratigrafi ji – lamina ili vrlo
tanki sedimentni sloj (sloj sedimentne stijene) koji
zaliježe duž površine razdjela između debljih slojeva
s drugačijom litologijom, na primjer, proslojak šejla
(shale break) u pješčenjaku ili tanki sloj šejla ili slejta
u sloju ugljena. (3) lučenje. U kristalografi ji i mineralogiji
– svojstvo (sposobnost) kristala i minerala da
se odvajaju ili cijepaju duž oslabljenih ravnina (planes
of weakness) koje su uzrokovane deformacijom
ili sraštanjem (formiranjem sraslaca blizanaca); v.
cleavage. (4) proslojak jalovine. Sloj jalovine (jalove
stijene) između rudnih žila ili slojeva. (5) razdvajanje
kolone cijevi u bušotini. Razdvajanje dijela kolone
bušaćih šipki i zaštitnih ili uzlaznih cijevi pod djelovanjem
uzdužne sile u kanalu bušotine, na primjer,
zbog nedovoljnog pritezanja navojnog spoja (tzv.
»izuvanje« cijevi u navoju).
parting lineation – strujna lineacija na plohama laminacije.
Termin kojim se označavaju slabo primjetljive
nepravilnosti ili pruge na plohama laminacije (lamination
planes) paralelne sa smjerom tečenja struje,
teško odrediva, ali ipak dovoljno izrazita primarna
struktura sedimentnih stijena (sedimentary rocks)
koja se sastoji od niza paralelnih hrbata (grebena,
ridges) i žljebova (brazda, grooves) širine nekoliko
milimetara i duljine više centimetara raspoređenih
paralelno strujanju. Osobito se nalaze na plohama
laminacije horizontalno ili tanko uslojenih pješčenjaka
(thin-bedded sandstones). Sinonimi (prema raznim
autorima): current lineation, streaming lineation; v.
parting-plane lineation.
parting-plane lineation – strujna lineacija na plohama
lučenja. Strujna lineacija na plohama laminacije (v.
parting lineation) koja se sastoji od gotovo paralelnih
linearnih plitkih žljebova (brazda, grooves) i niskih
hrbata (grebena, ridges), visine obično manje od
1 milimetra.
parting-step lineation – stepeničasta strujna lineacija.
Strujna lineacija na plohama laminacije (v. parting
lineation) koja je karakterizirana razvojem gotovo
paralelnih stepeničastih hrbata (grebena, step-like
ridges) na onim mjestima gdje pukotina (ploha) lučenja
(parting surface) poprečno presijeca nekoliko
susjednih lamina.
partition coeffi cient – konstanta fazne ravnoteže, v.
equilibrium ratio.
partition column – kolona za plinsko-tekućinsku kromatografi
ju, v. gas-liquid column.
parts per million (ppm) – dijelova na milijun. Jedinica
težine otopljene tvari na milijun jediničnih težina
otopine (otopljene tvari i otapala). Za slojnu vodu,
na primjer, to je mjera (način izražavanja) koncentracije
krutih čestica – broj grama krutih čestica na
jedan milijun grama slojne vode. Kod drugih načina
izražavanja koncentracije otopljenih soli u slojnoj
vodi odnosi su sljedeći: 1 g/l NaCl = 1.000 ppm, 1%
= 10.000 ppm.
Pasadenan orogeny – pasadenska orogeneza. Najmlađa
od 30 ili više kratkotrajnih orogeneza tijekom
fanerozoika (prema H. Stilleu, zbivala se sre-
606
pattern
dinom pleistocena, a defi nirana je na bazi neskladnog
prekrivanja pliocenskih i donjopleistocenskih
slojeva u južnoj Kaliforniji). Sinonim: Coast Range
orogeny.
passage bed – prijelazni sloj. U geologiji – sloj koji je
prijelazan po svojim litološkim ili paleontološkim karakteristikama
između stijena iznad i ispod zalegnutih
ili između stijena dvaju geoloških sistema, na primjer,
sediment koji se formirao tijekom perioda prijelaza
iz jednih geografskih uvjeta u druge, kao što je
sediment ili sloj kata ret (Rhaetian Stage) – prijelazan
po svom karakteru između kontinentalnih sedimenata
(continental deposits) gornjeg trijasa i marinskih
glina (marine clays) donje jure ili sediment (sloj) kata
daunton (Downtonian Stage) koji je prijelazan između
marinskih silurskih stijena ispod zalegnutih i
iznad zalegnutog devonskog kontinentalnog Starog
crvenog pješčenjaka (Old Red Sandstone); v. transitional
series.
passive clay – pasivna glina. Glina koja ne reagira s
bušaćim isplačnim fl uidima (drilling fl uids) i radnim
fl uidima za završno proizvodno opremanje bušotina
(completion fl uids), za razliku od aktivne gline (active
clay).
passive earth pressure – pasivni tlak tla. Maksimalna
vrijednost bočnog (lateralnog) tlaka tla (v. earth
pressure) koji se odražava na objekt ili konstrukciju,
a pojavljuje u slučaju kada je tlo toliko bočno stlačeno
da dolazi do potpune mobilizacije njegova unutarnjeg
otpora smiku (internal shearing resistance)
duž potencijalne plohe poremećaja (failure surface);
maksimalan otpor koji pruža vertikalna stijenka tla
deformaciji pod utjecajem horizontalno usmjerene
sile; v. active earth pressure.
passive fault block – pasivni blok rasjeda. Krilo rasjeda
koje se nije pomicalo, autohtoni blok.
passive fold – pasivna bora. Model bore u kojem su se
borane stijene ponašale potpuno pasivno tijekom
nabiranja.
passive permafrost – pasivno (fosilno) trajno zamrznuto
tlo (permafrost), v. fossil permafrost.
patch reef – krpasti (izolirani) greben (rif). (1) Organogeni
greben (rif, organic reef) nalik na humak ili s ravnim
vrhom, obično promjera manjeg od jednog kilometra
i protezanja manjeg od platformskog grebena (v.
platform reef) koji često čini dio velikog grebenskog
kompleksa (reef complex). (2) Mala, debela i obično
neuslojena leća vapnenca ili dolomita (limestone
lens, dolomite lens) koja je više ili manje izolirana i
okružena stijenama drugačijeg facijesa.
pattern – raspored, shema rasporeda. (1) U seizmičkom
istraživanju – geometrijski raspored (geometric array)
minskih bušotina (shotholes) ili seizmičkih prijamnika
(geofona, geophones) u procesu geofi zičkih istraživanja
seizmičkim metodama. (2) U procesu razrade
ležišta – plošni (površinski) raspored (razmještaj, aerial
distribution) proizvodnih i injekcijskih bušotina
(producing wells, injection wells) koji se primjenjuje
u procesima običnog (konvencionalnog) zavodnjavanja
naftnih ležišta (waterfl ood) i procesima povećanja
iscrpka nafte (EOR-procesima, enhanced oil
recovery). Bazični tipovi plošnog rasporeda bušotina
su direktni linijski (direct line drive), šahovski linijski
(staggered line drive), pet točaka (fi ve spot) i sedam
točaka (seven spot).