Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

salt anticline
veoma kremena grauvaka (strongly cherty graywacke)
ili svijetla (svjetloobojena) pjegasta grauvaka.
Primjer je kredni pješčenjak Bow Island u kanadskoj
provinciji Alberti.
salt anticline – solna antiklinala. Široka, izduljena solna
struktura, dijapir (dijapirska struktura, diapiric structure)
sličan solnoj domi (kupoli, salt dome) u kojem,
međutim, solna jezgra (salt core) ima izduljeni a ne
izometrički oblik. Solna antiklinala je simetrična u
poprečnom presjeku s plošnom bazom i lučnom
krovinom koja je konkordantna s nadzalegnutim sedimentnim
stijenama (nesimetrična solna antiklinala
se naziva solni hrbat – v. salt ridge). Sinonimi: salt
wall, salt wave.
saltation – saltacija. U geologiji – način transportiranja
(prenošenja) sedimenata (sediment transport) u
kojem se čestice progresivno gibaju (premještaju)
prema naprijed nizom isprekidanih kratkih i dugih
skokova i odskoka od površine dna, na primjer, čestice
pijeska koje premještane vjetrom udaraju o kamenu
površinu pustinje i odskakuju od nje ili čestice
koje se premještaju niz struju i valovito odskakuju
pod utjecajem vrtložnih struja, koje nisu dovoljno
turbulentne da bi zadržale čestice u suspendiranom
stanju, i vraćaju ih ponovno u riječno korito, ali dalje
nizvodno. Takvo premještanje čestica je po svojoj
prirodi između premještanja u suspendiranom stanju
i kotrljanja ili klizanja.
saltation load – saltacijski transportirani sedimentni
materijal. Dio transportiranog sedimentnog materijala
u koritu (v. bed load) koji se premješta duž
riječnog korita odskakivanjem ili se giba, direktno
ili indirektno, sudaranjem odskakivajućih čestica; v.
saltation.
saltation mark – znak (trag) odskakivanja (kotrljanja),
v. skip mark.
salt-bearing – solonosan, v. saliferous.
salt-bed cavern – kaverna u sloju soli, v. salt cavern.
salt-bed storage – skladištenje u solnom sloju; skladište
u solnom sloju, v. salt-dome storage.
salt bottom – solno dno. Ravni dio relativno niskog
zemljišta koji je inkrustriran solju (prekriven korom
soli).
salt burst – solno rasprsnuće stijene. Razaranje stijene
(rock destruction) uzrokovano (izazvano) topljivim
solima koje su ušle u pore stijene i kristalizirale iz otopina
blizu zasićenja. U pustinjama rasprskavanja stijena
zbog kristalizacije soli u porama mogu biti zbog
tlaka kristalizacije, volumenskog širenja (ekspanzije)
soli u kapilarama i tlakom hidratacije soli.
salt cavern – solna (izlužena solna) kaverna. Umjetna
kaverna (šupljina) u slojevima soli ili solnim domama,
izrađena izluživanjem (otapanjem) soli injektiranom
slatkom vodom, za podzemno skladištenje svih
tipova ugljikovodika (sirove nafte, prirodnog plina,
rafi nerijskih produkata, ukapljenog naftnog plina).
Voda se injektira kroz kanal unutarnje obješene zaštitne
kolone u bušotini za izluživanje (tzv. direktno
izluživanje soli – v. direct leaching) – na taj način se
donji dio željene kaverne povećava brže od njenog
gornjeg dijela zbog injektiranja vode blizu dna) ili
kroz prstenasti prostor između vanjske i unutarnje
zaštitne kolone (tzv. indirektno ili inverzno izluživanje
– v. reverse leaching) – time se kaverna maksimalno
povećava na razini ili blizu razine dubine injekti-
741
salt-dome breccia
ranja vode) ili kombiniranjem obiju metoda (dobije
se kaverna bilo kojeg oblika). Ako su naslage soli
homogene, može se izraditi kaverna željenog oblika.
Međutim, solne naslage sadrže nehomogenosti (na
primjer, netopljivi anhidrit ili lako topljivu potašu)
pa formirane kaverne mogu biti nejednolikog rasta.
Sinonimi: salt cavity, salt-solution cavern, solution-mined
cavern; v. leaching well, salt leaching, cavern storage,
rock cavern, underground natural gas storage in
salt caverns.
salt cavern underground storage – podzemno skladištenje
u solnoj kaverni; podzemno skladište u solnoj
kaverni, v. salt cavern, underground natural gas storage
in salt caverns.
salt cavity – solna (izlužena solna) kaverna, v. salt cavern.
salt content of crude oil – sadržaj soli u sirovoj (slojnoj)
nafti. Sadržaj soli u sirovoj nafti se mjeri u g/m 3
(lb/1.000 bbl, PTB) klorida (izraženih kao ekvivalent
natrij-klorida) i njen se sadržaj obradom sirove nafte
na polju mora smanjiti na 30 do 60 g/m 3 (10 do
20 lb/1.000 bbl ili 10 do 20 PTB) da bi se zadovoljile
specifi kacije za transport sirove nafte cjevovodima i/
ili tankerima. Rafi nerije, međutim, obično desaliniziraju
(odsoljavaju) ulaznu sirovu naftu do sadržaja
soli ispod 3 g/m 3 (1 lb/1.000 bbl ili 1 PTB), jer sol
može uzrokovati niz ozbiljnih pogonskih problema
u procesu rafi nerijske prerade nafte – stvaranje solne
obloge (kore) unutar opreme, začepljenja i usporavanja
strujanja, smanjivanje brzine prijenosa topline
u izmjenjivačima, visoki porast temperature na stijenkama
cijevi grijača, pregaranje plamenih cijevi,
začepljivanje plitica kolona za frakcioniranje i trovanje
skupih katalizatora; v. crude oil desalting.
salt corrie – solni cirk. Uleknina (udubina), nalik na krater
ili kalderu, koja se formirala otapanjem soli.
salt-crystal cast – otisak (trag) kristala soli. Otisak kristala
formiran otapanjem kristala soli i zatim ispunjavanjem
šupljine muljem ili pijeskom ili formiran
kristalizacijom pseudomorfa (na primjer, kalcita po
halitu).
salt-crystal growth – rast kristala soli. Rast kristala soli
u šupljinama stijena ili tla koji je u stanju izazvati jaka
naprezanja i uzrokovati pod uvjetima suhe klime
razaranje stijene do pojedinačnih zrna (granular disintegration);
v. salt weathering.
salt dome – solna doma (kupola). Dijapir (diapir) ili dijapirska
struktura (piercement structure) sa središnjom,
gotovo izometričnom, solnom jezgrom (salt plug),
obično promjera 1 do 2 kilometra, koja se probila
kroz okružujuće sedimente (sedimentne stijene) od
matičnog sloja soli do visine od 5 do preko 10 kilometara.
Jezgre mnogih solnih doma imaju pokrovnu
stijenu od manje topljivih evaporitnih minerala,
osobito anhidrita. Većina jezgara ima gotovo vertikalne
stijenke. Okružujući sedimenti su u blizini
solne jezgre razlomljeni rasjedima, a najpropusniji
slojevi su ležišta nafte i plina. Solne dome su često
zamke za ugljikovodike (ležišta mogu zalijegati na
jednoj strani dome ili oko nje, ovisno o lokalnim geološkim
uvjetima). Karakteristične su strukture duž
obale Meksičkog zaljeva (SAD); v. salt anticline, salt
tectonics.
salt-dome breccia – breča solnih doma (solnih kupola).
Breča koja se nalazi u dubokim slojevima šejla i za-