Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

traveling-block compensator 908
tremolite
traveling-block compensator – kompenzator gibanja
pokretnog (pomičnog) koloturnika. Tip kompenzatora
gibanja (motion compensator) koji se primjenjuje na
poluuronjivoj bušaćoj platformi (semisubmersible) i
bušaćem brodu (drillship) – cilindar ispunjen stlačenim
fl uidom i klipom pričvršćen za pokretni koloturnik.
Korak klipa je 6 do 7,5 metara (20 do 25 stopa).
traveling dune – lutajuća dina (sipina), v. wandering
dune.
traveling valve – tlačni (radni) ventil (zaklopac) dubinske
pumpe. Ventil s kuglom i sjedištem (ball-and-seat
gate) dubinske pumpe s klipnim (pumpnim) šipkama
(downhole sucker-rod pump) koji dopušta strujanje
fl uida samo u jednom smjeru – prema gore. Giba
se (diže i spušta) s kolonom klipnih šipki (sucker-rod
string) zajedno s cilindrom kod pumpe s pomičnim
cilindrom, a zajedno s plunžerom kod tipa dubinske
pumpe s nepomičnim (stacionarnim) cilindrom i
tako pumpa naftu (za razliku od usisnog ventila koji
ostaje u fi ksnom položaju). Sinonimi: working barrel
valve, working valve.
traveltime – vrijeme prijeđenog puta. U seizmičkoj prospekciji
– (a) Vrijeme koje je potrebno za putovanje
grupe (paketa) seizmičkih valova (seismic wave train)
od njihova izvora do točke opservacije (detektora),
vremenski interval između trenutka paljenja (aktiviranja
eksplozivnog naboja u minskoj bušotini, shot
break, time break) i nailaska prvih valova na prijamnik
(seismic event). Vrijeme prijeđenog puta seizmičkih
valova se može grafi čki izraziti u zavisnosti od udaljenosti
na dromokroni (v. traveltime curve).
traveltime (travel-time) curve – dromokrona, hodograf,
hodokrona, krivulja vrijeme-udaljenost. U seizmičkoj
prospekciji – dijagram (krivulja) zavisnosti
vremena prijeđenog puta (traveltime) grupe (paketa)
seizmičkih valova (seismic wave train) od udaljenosti
duž površine Zemlje od seizmičkog izvora do točke
opažanja (opservacije). Sinonimi: hodochrone, hodograph,
T.D. curve, time-distance curve, time-distance
graph, time-path curve.
traverse – (1) presjecište. U geologiji – linija u izbrusku
ili drugom uzorku duž koje se broje ili mjere zrna različitih
minerala. (2) poprečna pukotina. U geologiji
– pukotina (fi ssure) koja se proteže koso i poprečno
presijeca stijenu. (3) poprečna žila. U geologiji – žila
(vein) u stijeni koja se proteže koso i u poprečnom
smjeru na stijenu.
travertin, travertine – (1) travertin, sinter, vapnenački
sinter. Gusti, fi nokristalni masivni ili konkrecijski vapnenac
(v. limestone) bijele, riđastosmeđe ili žućkastobijele
boje koji često ima vlaknastu ili koncentričnu
strukturu i iverasti lom. Formiran je brzom kemijskom
precipitacijom (obaranjem) karbonata kalcija
iz otopina u površinskim i podzemnim vodama pri
miješanju voda potoka ili pri evaporaciji (isparavanju)
oko ušća ili u izlaznom kanalu izvora (osobito
vrućih izvora). Travertin se također sreće u vapnenačkim
spiljama (gdje formira stalaktite, stalagmite
i druge sedimente) i kao punilo žila, duž rasjeda
i u obliku kora u tlu. Spužvast ili manje kompaktan
(gust) varijetet travertina se naziva tufa ili vapnenačka
tufa (v. tufa). Sinonimi: calcareous sinter, calc-sinter.
(2) travertin. Termin kojim se katkada označava
sediment karbonata kalcija bilo kojeg tipa u spiljama
(cave deposit).
treater – (1) uređaj za pročišćavanje, pročistač, purifi kator.
Uređaj za uklanjanje sumporovodika, merkaptana,
apsorbirane vode, soli i drugih nepoželjnih
komponenata iz tekućina i plinova; (2) uređaj za razlaganje
emulzije, triter. Posuda za separaciju emulzije
nafte i vode na polju zagrijavanjem, dodavanjem
kemikalija (deemulgatora) i/ili elektrostatičkim postupkom.
Može biti vertikalna (promjera 1,2 do 3,6
m/4 do 12 ft i visine 6 do 12 m/20 do 40 ft, postavlja
se na betonsku podlogu i nije izolirana), i horizontalna
(promjera 3 do 6 m/10 do 20 ft i duljine 9 do
15 m/30 do 50 ft, leži na nogama i dobro je izolirana
staklenom vunom). Vrijeme zadržavanja emulzije
je dulje u horizontalnom uređaju. (3) specijalist za
hidrauličko frakturiranje. Osoba odgovorna za operacije
hudrauličkog frakturiranja formacije (hydraulic
frac job). Upravlja kapacitetom injektiranja.
treating – (1) pročišćavanje, purifi kacija. Obrada naftnih
produkata radi poboljšanja njihove kvalitete.
(2) obrada sirove nafte. Separacija produkcije bušotine
na naftu, plin i vodu primjenom gravitacijskog,
mehaničkog ili termičkog postupka i/ili uporabom
kemikalija.
treating packer – dubinska brtvenica (paker) za obrade.
Dubinska brtvenica (paker) za izolaciju intervala u
bušotini kada se u bušotinu injektira fl uid za obradu
pod visokim tlakom ili cementna kaša. Tri tipa primjenjivanih
izvlačivih pakera za obradu (retrievable
treating packer) su: (a) objesivi ili viseći (hook-wall
packer); (b) natezni (tension packer) i, (c) tlačni (compression
packer). Paker za obradu se može primijeniti
zajedno s drugom brtvenicom (obično s izvlačivim
mosnim čepom, retrievable bridge plug) za izolaciju
intervala koji je iznad druge zone.
treating plant – uređaj za obradu nafte. Uređaj za uklanjanje
vode i taloga (basic sediment and water) iz
sirove nafte gravitacijskim taloženjem, dodavanjem
kemikalija i zagrijavanjem nafte (može se dodati i
uređaj za obradu vodenom parom).
treble – trocijevni pas bušaćih šipki, v. thribble.
treble-board – platforma (podište) za trocijevne pasove
bušaćih šipki, v. thribble-board.
treble-platform – platforma (podište) za trocijevne pasove
bušaćih šipki, v. thribble-board.
tree – erupcijski uređaj bušotine, v. Christmas tree.
Tremadocian – tremadok, tremadoc. Stratigrafski kat
donjeg ordovicija (Lower Ordovician) u Europi – iznad
dolgela (Dolgellian) u kambriju, a ispod areniga (Arenigian).
Obuhvaća vremenski raspon od prije 500 do
490 milijuna godina. U Velikoj Britaniji se kat tremadok
tradicionalno svrstava u najgornji dio kambrija
(uppermost Cambrian), iako njegova fauna ima velike
sličnosti s ordovicijskom faunom.
tremolite – tremolit. Monoklinski mineral, inosilikat iz
grupe amfi bola (amphibole group), po kemijskom
sastavu čisti silikat kalcija i magnezija. Sadržava različite
količine željeza, a može sadržavati mangan i
krom. Sreće se u obliku dugih pločastih ili krupnih
kratkoprizmatičnih kristala i također u obliku stupićastih,
vlaknastih ili zrnastih masa ili kompaktnih
(gustih) agregata, obično u metamorfnim stijenama
(metamorphic rocks), poput kristalnih dolomitskih
vapnenaca (crystalline dolomitic limestones) i talknih
škriljavaca (talc schists). Primjenjuje se kao izolacijski
materijal.