Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

unit 931
unsaturated hydrocarbons
kanala bušotine) iza isprane zone (v. fl ushed zone) i
zone infi ltracije (v. invaded zone). Neporemećena
zona formacije je zanimljiva specijalistima karotaže
i geolozima. Sinonomi: uncontaminated zone, undisturbed
zone, virgin zone.
unit – ujedinjene (centralizirane) eksploatacijske koncesije,
eksploatacijska jedinica. Spojeni blokovi (koncesije)
naftnog (ili plinskog) ležišta/polja koji su u
vlasništvu pojedinačnih koncesionara radi sporazumne
(dogovorne) zajedničke razrade, eksploatacije i
izvođenja drugih radova na ležištu/polju kao cjelini;
v. unitization.
unitization – ujedinjavanje (centralizacija) eksploatacijskih
koncesija. Zajednička operacija pojedinačnih
vlasnika eksploatacijskih koncesija na ležištu ili polju
– spajanje svih blokova ili više susjednih blokova
(koncesija) naftnog (ili plinskog) ležišta/polja pojedinačnih
koncesionara radi sporazumne (dogovorne)
zajedničke razrade, eksploatacije i izvođenja drugih
radova na ležištu/polju kao cjelini kako bi se izbjeglo
nepotrebno i štetno udvostručavanje postrojenja ili
štete nastale prekomjernom proizvodnjom. Sjedinjavanjem
pojedinačnih koncesija postiže se koordinacija
i ekonomičnost procesa povećanja iscrpka
nafte (zavodnjavanjem, podržavanjem ležišnog tlaka
ili EOR-metodama). Vrijednost proizvodnje se raspodjeljuje
između vlasnika koncesija u skladu s prihvatljivom
formulom bez obzira na to gdje se nalaze
proizvodne bušotine. Sjedinjavanje eksploatacijskih
koncesija može biti dragovoljno (voluntary unitization)
ili po sili zakona, odnosno po nalogu državnog
regulativnog tijela (compulsory unitization, forced
unitization). Ako postoji međunarodna granica, pregovori
o ujedinjavanju koncesija se mogu voditi na
razini vlada. Pojam unitization se često rabi i u smislu
pojma pooling (v.) koji znači sjedinjavanje zemljišnih
čestica radi dobivanja dozvole za istraživanje.
unit recovery – specifi čni iscrpak, v. unit volume, 2.
unit recovery factor – specifi čni iscrpak, v. unit volume,
2.
unit volume – jedinični volumen. (1) Volumen čvrste,
tekuće ili plinovite faze koji zauzima kocku jediničnih
dimenzija, na primjer, strana duljine jednog metra ili
jedne stope; (2) Volumen ležišta jednak umnošku
produktivne površine od jednog hektara (ili jednog
akra) i produktivne debljine od jednog metra (ili jedne
stope). Teoretski potencijalni iscrpak nafte ili plina
se često izražava u standardnim kubičnim metrima
(standardnim barelima, standardnim kubičnim stopama)
po 1 ha-m (1 acre-ft), odnosno, kao specifi čni
iscrpak (unit recovery) za dani režim iskorištavanja
ležišta.
unit weight – volumenska težina. Težina materijala po
jedinici volumena (na primjer, u g/cm 3 ); gustoća materijala
(termin se osobito primjenjuje u mehanici
tla).
unit well – bušotina na ujedinjenoj (centraliziranoj) eksploatacijskoj
koncesiji. Bušotina koja je izbušena na
ujedinjenoj koncesiji; v. unit.
universal blowout preventer – prstenasti protuerupcijski
uređaj (preventer), v. annular blowout preventer.
universal gas constant – plinska konstanta, v. gas constant.
universal spear – univerzalni unutarnji hvatač cijevi
(spir), v. spear.
unload a well – uklanjati tekućinu iz bušotine. Prazniti
bušotinu, obično operacijom klipovanja (swabbing).
unloading – uklanjanje tekućine iz plinske bušotine.
Izbacivanje »čepova« tekuće faze iz bušotine uzlaznom
strujom plina.
unloading a well – uklanjanje tekućine iz bušotine.
Pražnjenje bušotine, obično operacijom klipovanja
(swabbing).
unmanned submersible – podvodno plovilo s daljinskim
upravljanjem, v. remote controlled vehicle.
unmixing – nemiješanje. U sedimentologiji – segregacija
i koncentracija sedimentnog materijala u procesu
dijageneze.
unoriented – neorijentiran. U geologiji – termin kojim
se označavaju uzorci stijena ili drugi geološki uzorci
čiji je prvobitni položaj u prostoru kod njihova uzimanja
nepoznat ili nije defi nitivno utvrđen.
unproductive well – neproduktivna (suha) bušotina, v.
dry well.
unproved reserves – nedokazane rezerve. Prema zajedničkoj
klasifi kaciji rezervi nafte i plina američkog
Društva naftnih inženjera (Society of Petroleum
Engineers, SPE) i Svjetskih kongresa za naftu (World
Petroleum Congresses, WPC) – rezerve što se temelje
na geološkim i/ili tehnološkim podacima koji su slični
podacima uporabljenim za procjenu dokazanih
rezervi (v. proved reserves), ali tehničke, ekonomske,
ugovorne i zakonske nesigurnosti ne dopuštaju da
se klasifi ciraju kao dokazane rezerve. Nedokazane
rezerve se mogu procijeniti pretpostavljajući buduće
ekonomske uvjete što se razlikuju od uvjeta koji postoje
u trenutku procjene. Utjecaj mogućih budućih
poboljšanja ekonomskih uvjeta i razvoja tehnologije
može se izraziti tako da se odgovarajućim volumenima
razervi dodijeli klasa vjerojatnih i mogućih rezervi.
Procjene nedokazanih rezervi se mogu raditi
za interno planiranje ili za posebne vrijednosne procjene.
Nedokazane rezerve se dijele na vjerojatne (v.
probable reserves) i moguće (v. possible reserves).
unroofed anticline – antiklinala s duboko erodiranim
tjemenom, v. breached anticline.
unsaturated – nezasićen. (1) U mineralogiji – termin za
označavanje minerala koji se ne formiraju u prisutnosti
slobodnog silicij-dioksida, na primjer, nefelin
(nepheline), leucit (leucite), olivin (olivine) i feldšpatoidi
(feldspathoids). (2) U kemiji – (a) Koji je manje
koncentriran od zasićene otopine ili pare. (b) Koji
sadrži dvostruku ili trostruku vezu (double bond, triple
bond), osobito između dvaju ugljikovih atoma.
Nezasićene molekule se, prema tome, mogu adirati
na druge atome ili radikale dok se ne postigne zasićenje.
unsaturated bond – nezasićena veza. Dvostruka ili trostruka
veza (double bond, triple bond) između dvaju
ugljikovih atoma u molekulama. Aromatski ili benzenski
ugljikovodici, na primjer, imaju molekule s
nezasićenim vezama; v. saturated bond.
unsaturated crude oil – nezasićena sirova nafta, v. undersaturated
crude oil.
unsaturated hydrocarbons – nezasićeni ugljikovodici.
Ugljikovodici s najmanje jednom dvostrukom ili
trostrukom vezom (double bond, triple bond) između
ugljikovih atoma (C-atomi), za razliku od zasićenih
ugljikovodika (v. saturated hydrocarbons). Nestabilniji
su i kemijski vrlo reaktivni tako da se lako spajaju s