Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

swash mark
swash mark – gornja linija zapljuskivanja valovima.
Tanka, sabo izražena valovita ili iskrivljena (izbočena
prema kopnu) linija ili vrlo mali hrbat (greben) na
žalu (plaži) koji označavaju najdalje napredovanje
nasrtaja valova (wave uprush). Građeni su od fi nog
pijeska, ljusaka tinjca, morskih algi i drugog detritusa.
Sinonimi: wave line, wavemark.
swash zone – zona zapljuskivanja morem. Nagnuti dio
žala (plaže) koji se naizmjenično zalijeva nasrtanjem
valova (wave uprush) i otkriva njihovim povlačenjem
i gdje se voda giba cik-cak smjerom (prema gore i
prema dolje).
S wave, S-wave – S-val, S val, sekundarni (transverzalni)
seizmički val. Tip prostornog seizmičkog vala (seismic
body wave) koji se širi (rasprostire) tangencijalnim gibanjem
u Zemljinoj kori i plaštu i uključuje titranje
(gibanje) čestica okomito na smjer širenja. S-valovi
se generiraju pri upadu P-valova (longitudinalnih
valova) na površine (granice) razdjela sredina pod
kutovima koji se razlikuju od normalnih (zbog toga
se S-valovi katkada nazivaju konvertirani valovi – v.
converted wawes). S-valovi ne prolaze kroz tekuće
sredine (tekućine) pa, prema tome, oni ne prolaze
kroz vanjsku jezgru Zemlje. Brzina širenja S-valova
varira od 3,0 do 4,0 km/s u Zemljinoj kori i od 4,4 do
4,6 km/s u vanjskom plaštu Zemlje. Slovo S u nazivu
vala pokazuje da su ti valovi sekundarni (secondary
waves) budući da oni nailaze kasnije od P-vala ili
primarnog vala (P wave, primary wave). Postoje dva
tipa S-valova: (a) SV- valovi (SV-waves), u kojima se
čestice gibaju u vertikalnoj ravnini sustava geofona,
odnosno S-valovi čija je energija tako polarizirana da
je gibanje čestica u njima okomito na smjer njihova
širenja (konvertirani valovi su u većini slučajeva SVvalovi),
i (b) SH-valovi (SH-waves) u kojima se čestice
gibaju okomito na vertikalnu ravninu sustava geofona,
odnosno S-valovi koji imaju samo horizontalnu
komponentu gibanja. Sinonimi: distortional wave,
equivoluminal wave, rotational wave, secondary wave,
shake wave, shear wave, tangential wave, transverse
wave; v. surface wave, P wave.
sway – zanošenje broda, v. swaying.
swaying – zanošenje broda. Linearno (paralelno, translatorno)
gibanje broda (translational motion of ship)
na valovima u smjeru njegove poprečne horizontalne
osi (osi koja se pruža od lijevog do desnog boka
broda). Sinonim: sway; v. heaving, pitching, rolling,
surging, yawing.
sweep – (1) nizvodno pomicanje meandara, v. sweeping.
(2) obuhvat ležišta istiskivanjem. U procesu istiskivanja
nafte iz ležišta – dio pornog volumena naftnog
ležišta koji je obuhvaćen injektiranim fl uidom (koji je
pod efi kasnim utjecajem istiskivajućeg fl uida) u horizontalnom
(površinskom, arealnom – v. areal sweep)
ili vertikalnom smjeru (smjeru po debljini ležišta – v.
vertical sweep) u procesima konvencionalnog zavodnjavanja
(waterfl ood) ili povećanja iscrpka nafte
(EOR-procesi, enhanced oil recovery). Sinonimi: conformance,
conformance by displacement, coverage,
coverage by injected fl uid, fl ood conformance, reservoir
conformance, reservoir coverage, reservoir sweep,
sweepout; v. sweep effi ciency.
sweep effi ciency – koefi cijent obuhvata ležišta istiskivanjem.
Omjer pornog volumena naftnog ležišta
koji je obuhvaćen injektiranim fl uidom (koji je pod
863
sweetening
efi kasnim utjecajem istiskivajućeg fl uida) i ukupnog
pornog volumena ležišta. Koefi cijent obuhvata ležišta
istiskivanjem je jedan od faktora koji utječu
na ekonomični iscrpak nafte. Ovisi o varijablama
koje su prirodno svojstvene ležištu i o varijablama
koje se mogu regulirati u procesu istiskivanja. Bolji
koefi cijent obuhvata se postiže injektiranjem fl uida
(istiskivanjem nafte fl uidom) koji ima manju pokretljivost
od slojne nafte i gustoću blisku gustoći slojne
nafte. Koefi cijent obuhvata je površinski, arealni ili
horizontalni (v. areal sweep effi ciency) i vertikalni (v.
vertical sweep effi ciency). Sinonim: sweepout effi ciency;
v. sweep.
sweeping – nizvodno pomicanje meandara. U geologiji
– progresivno (postupno) nizvodno pomicanje ili
kretanje sustava meandara. Sinonim: sweep.
sweep method – metoda uzorkovanja plina propuhivanjem.
Uzorkovanje plina za analizu s pomoću cilindra
kroz koji struji plin istiskujući iz njega zrak.
sweepout – obuhvat ležišta istiskivanjem, v. sweep, 1.
sweepout effi ciency – koefi cijent obuhvata ležišta istiskivanjem,
v. sweep effi ciency.
sweet – (1) nesumporni, nekorozivan. Termin za označavanje
sirove nafte (crude oil) ili prirodnog plina (natural
gas) koji ne sadrže ili sadrže vrlo malo sumpornih
spojeva; v. sweet crude oil, sweet natural gas. (2)
sladak. Termin kojim se označava voda s vrlo niskim
sadržajem otopljenih soli (minerala); v. freshwater.
sweet corrosion – nesumporna korozija. Tip unutarnje
korozije koja se javlja u naftnim ili plinskim bušotinama,
uzrokovane djelovanjem ugljik-dioksida i organskih
kiselina bez sumporovodika. Ugljik-dioksid nije
korozivan kada nema vlage (voda), ali s njom nastaje
ugljična (karbonska) kiselina, koja s organskim kiselinama
uzrokuje koroziju. Općenito, nesumporna ili
slatka korozija se može očekivati kada je parcijalni
tlak ugljik-dioksida pri uvjetima na dnu bušotine
veći od 2,1 bar. Zaštita od nesumporne korozije
uključuje primjenu injektiranja inhibitora, zaštitne
prevlake i opreme od specijalnih legura; v. corrosion,
sour corrosion.
sweet crude – niskosumporna (besumporna, nekorozivna)
sirova nafta, v. sweet crude oil.
sweet crude oil – niskosumporna (besumporna, nekorozivna)
sirova nafta. Sirova nafta koja ne sadrži sumpor
ili sadrži neznatnu količinu sumpora (toliko malu da
ne zahtijeva obradu za njegovo uklanjanje) u obliku
hlapljivih sumpornih spojeva, kao što su sumporovodik
i merkaptani – obično manje od 1% (količina
koja određuje sumpornu i besumpornu naftu varira
od rafi nerije do rafi nerije i među državnim regulativnim
tijelima). Općenito, lake nafte su besumporne.
Cijena takvih nafti je veća od cijene za sumporne
nafte, jer otpada uklanjanje sumpora u procesu rafi -
nerijske prerade nafte. Sinonimi: noncorrosive crude,
noncorrosive crude oil, sweet crude, sweet oil; v. crude
oil, sour crude oil.
sweetening – desulfurizacija, odsumporavanje. (1) Jedna
od specifi čnih operacija u pogonskoj obradi proizvedenih
fl uida iz ležišta – uklanjanje sumporovodika
i drugih sumpornih spojeva iz prirodnog plina (v.
gas sweetening) i sirove nafte (v. crude oil sweetening).
(2) Proces obrade bijelih naftnih produkata radi uklanjanja
nepoželjnih korozivnih komponenata i komponenata
neugodna mirisa konverzijom sumpornih