Englesko hrvatski enciklopedijski rječnik istraživanja i ... - Ina

quartz andesite
četiri vrha zajedničkim atomima kisika sa susjednim
tetraedrima) pa tvore trodimenzijski kostur (threedimensional
network). Polimorfan je s kristobalitom
(cristobalite), tridimitom (tridymite), stišovitom (stishovite),
koesitom (coesite) i kititom (keatite). (2) Opći
termin kojim se označavaju različiti nekristalni ili
kriptokristalni minerali s jednakim kemijskim sastavom
kao kvarc, na primjer, kalcedon (chalcedony),
ahat (agate) i opal (opal).
quartz andesite – kvarcni andezit, dacit, v. dacite.
quartzarenite – kvarcarenit, kvarcni arenit. Pješčenjak
(sandstone) sastavljen (građen) u prvom redu od
kvarca, osobito pješčenjak koji sadrži više od 95%
zrna kvarca (isključujući klastična zrna čerta) i ima
glinoviti matriks (clay matrix) i karakteriziran je različitom
sortiranošću (stupnjem sortiranosti), zaobljenošću,
teksturom ili tvrdoćom. Prema drugim
autorima kvarcarenit je: (a) pješčenjak u čijih je 95%
sadržaja kvarca uključen čert i kvarcit, i (b) zreli pješčenjak
(mature sandstone) koji sadržava više od 80%
kvarca, čerta i kvarcita i manje od po 10% glinovitog
matriksa, zrna glinenaca (feldšpata) i fragmenata
nestabilne fi nozrnaste stijene. Termin kvarcarenit je
u biti ekvivalentan terminu orthoquartzite (ortokvarcit).
quartz-bearing diorite – kvarcni diorit, v. quartz diorite.
quartz-bearing monzonite – kvarcni monconit. Monconit
(v. monzonite) u kojem kvarc čini 5% do 20%
leukokratnih (svjetloobojenih) komponenata.
quartz crystal – gorski kristal. Prozirni ili gotovo prozirni
kvarc, obično bezbojan i ima nizak indeks refrakcije
(loma, refractive index). Sreće se u obliku grupe
kristala ili kao pojedinačni kristal. Sinonimi: mountain
crystal, rock crystal.
quartz diorite – kvarcni diorit. (1) Prema klasifi kaciji
IUGS (v. IUGS classifi cation) – plutonska eruptivna
(magmatska) stijena (plutonic rock) s Q (kvarc i druge
polimorfne modifi kacije silicij dioksida) između 5 i
20, P/(A+P) većim od 90 (P – plagioklas, više kalcijski
od An 5 , i skapolit; A – alkalijski glinenci ili feldšpati) i
plagioklasom više natrijskim od An 50 . (2) Grupa plutonskih
eruptivnih (magmatskih) stijena koje imaju
sastav diorita (v. diorite), ali sadržavaju znatnu količinu
kvarca. Terminom se također označava svaka stijena
te grupe. Približni je intruzivni ekvivalent dacita.
Kvarcni diorit postupno prelazi u granodiorit (granodiorite)
s povećanjem sadržaja alkalijskog glinenca
(feldšpata, alkali feldspar). Sinonim: quartz-bearing
diorite.
quartzfels – sileksit, v. silexite, 2.
quartz felsite – kvarcni felzit (porfi r), v. quartz porphyry.
quartz gabbro – kvarcni gabro. Prema klasifi kaciji IUGS
(v. IUGS classifi cation) – plutonska eruptivna (magmatska)
stijena (plutonic rock) s Q (kvarc i druge polimorfne
modifi kacije silicij-dioksida) između 5 i 20,
P/(A+P) većim od 90 (P – plagioklas, više kalcijski od
An 5 ; A – alkalijski glinenci ili feldšpati) i plagioklasom
više kalcijskim od An 50 .
quartz graywacke – kvarcna grauvaka (sivac). Grauvaka
(sivac) koja sadrži veliku količinu zrna kvarca i
čerta i manje od po 10% zrna glinenaca (feldšpata,
feldspar) i fragmenata drugih stijena; v. quartzose
graywacke.
quartzic – kvarconosan, v. quartziferous.
682
quartz monzonite
quartziferous – kvarconosan. Koji sadržava kvarc – termin
se primjenjuje na stijene, poput vapnenca (limestone)
ili sijenita (syenite), koje sadrže malu količinu
kvarca, za razliku od stijena (obično istih takvih) koje
uopće ne sadrže kvarc. Sinonim: quartzic; v. quartzose.
quartz index – kvarcni indeks. (1) U petrologiji – izračunata
količina kvarca (u Nigglijevom klasifi kacijskom
sustavu stijena, Niggli system of rock classifi cation)
koja može biti pozitivna ili negativna i predstavlja indikator
stupnja zasićenosti stijene silicij-dioksidom
(degree of silica saturation). (2) U sedimentologiji –
indikator mineraloške zrelosti pješčenjaka (mineralogic
maturity of sandstone). Određuje se mjerenjem
postotnog sadržaja klastičnog kvarca, a izražava se
u obliku omjera (odnosa) sadržaja fragmenata kvarca
i čerta i ukupnog postotnog sadržaja natrijskog i
kalijskog glinenca (feldšpata, sodic feldspar, potassic
feldspar), glinovitog matriksa (clay matrix) i fragmenata
drugih stijena. Kvarcni indeks se rabi kao baza
za određivanje stupnja trošenja (raspadanja, degree
of weathering) matične (ishodišne) stijene (source
rock) i stupnja do kojeg je sediment transportiran.
Vrijednost kvarcnog indeksa za pješčenjake varira
između 3 i 19.
quartzite – kvarcit. (1) Vrlo tvrdi (čvrsti), ali nemetamorfozirani
pješčenjak sastavljen uglavnom od zrna
kvarca koja su do takvog stupnja gusto i čvrsto cementirani
sekundarnim silicij-dioksidom da se stijena
lomi poprečno na zrna ili kroz njih, a ne po granicama
zrna (oko zrna); ortokvarcit (v. orthoquartzite).
Cement (vezivo) raste u optičkom i kristalografskom
kontinuitetu oko svakog zrna kvarca, čvrsto ih uzajamno
veže, dok se prvobitni međuzrnski prostori
ispunjavaju zbog sekundarnog rasta samih zrna. (2)
Granoblastična metamorfna stijena (granoblastic
metamorphic rock) koja se sastoji uglavnom od kvarca
i koja se formirala prekristalizacijom pješčenjaka ili
čerta ili regionalnom ili termalnom metamorfozom
(metamorfi zmom); metakvarcit (v. metaquartzite).
quartzitic arkose – kvarcitna arkoza, arkozit, v. arkosite.
quartzitic sandstone – kvarcitni pješčenjak. Pješčenjak
koji sadrži 100% zrna kvarca cementiranih silicij-dioksidom.
Termin je u biti ekvivalentan terminu ortokvarcit
(v. orthoquartzite); v. quartzose sandstone.
quartz monzonite – kvarcni monconit, adamelit. (1)
Prema klasifi kaciji IUGS (v. IUGS classifi cation) – plutonska
eruptivna (magmatska) stijena (plutonic rock)
s Q (kvarc i druge polimorfne modifi kacije silicij-dioksida)
između 5 i 20 i P/(A+P) između 35 i 65 (P –
plagioklas, više kalcijski od An 5 , i skapolit); A – alkalijski
glinenci ili feldšpati). (2) U skladu s prijašnjom
terminologijom primjenjivanom u SAD – granitska
stijena u kojoj kvarc čini 10% do 50% felzičkih komponenata
(felsic constituents), a omjer (odnos) alkalijskog
glinenca (feldšpata, alkali feldspar) i ukupnog
sadržaja glinenca (feldšpata) varira između 35% i
65%; približan intruzivni ekvivalent riodacita (rhyodacite).
Povećanjem sadržaja plagioklasa (plagioclase)
i femskih minerala (femic minerals) kvarcni monconit
postupno prelazi u granodiorit (granodiorite), a
s porastom sadržaja alkalijskih glinenaca (feldšpata)
– u granit (v. granite). U V. Britaniji većina petrologa
danas rabi termin kvarcni monconit za granite sa